Heima er bezt - 01.07.1994, Blaðsíða 39

með ólíkindum gott miðað við hinn háa aldur. Það varð
að samkomulagi að ég hripaði niður þátt um æviferil
hans. Jón sagði frá, en ég skrifaði niður.
Hann fæddist að Gerði í Hvolhreppi í Rangárvalla-
sýslu 20. desember 1892. Foreldrar hans voru Þorsteinn
Jónsson og ísleif Magnúsdóttir, systir Böðvars á Laugar-
vatni.
„Faðir minn dó úr lungnabólgu árið 1897. Þá lá móðir
mín á sæng eftir að hafa nýfætt þriðja barnið. Ástandið
var ekki gott á heimilinu, móðir mín mjög lasburða eftir
barnsburðinn og maðurinn hennar að heyja dauðastríðið
svo að segja við hliðina á henni. Fátækt var mikil hjá
okkur, eins og yfirleitt var alls staðar
um þessar mundir.
Þetta varð blessaðri móður minni
ofraun í bili. Hún varð andlega veil
um tíma.
Eg bað snemma Guð um að hjálpa
okkur, sérstaklega um að móðir mín
fengi heilsuna aftur og ég yrði stór
og sterkur svo að ég gæti unnið fyrir
mér.
Eg tel að ég hafi verið bænheyrð-
ur. Eg varð stór og sterkur. Scm
dæmi um það get ég sagt, og það er
ckki grobb eða yfirlæti, að þegar ég
var orðinn fullþroska átti ég auðvelt
með að taka fulla olíutunnu og láta
hana upp á vörubíl.
Eftir að pabbi dó fór ég með móð-
ur minni til móðursystur minnar að
Meðalholtum í Gaulverjabæ. Þar var
ég ekki nema eitt ár. Mamma var erf-
ið vegna veikindanna. Næst fluttist ég með móður minni
að Stokkseyrarseli, sem er rétt fyrir ofan Stokkseyri. Þar
var ég í þrjú ár. Þar var mjög gott fólk. Snemma var farið
að láta krakkana vinna á þeim tíma og stundum var þeim
ætlað meira en þeir voru færir um. Þegar ég var sjö ára
var ég látinn fara á milli þegar hey var flutt heim af engj-
unum. Þegar búið var að láta baggana upp á hestana var
ég settur upp á klitberann á fremsta hestinum.
Þegar ég var rúmlega níu ára varð ég að fara frá þess-
um bæ og fluttist að Kópsvatni í Hrunamannahreppi.
Þangað fór einnig móðir mín, sem þá var orðin miklu
heilsubetri. Móðir mín var nijög vel vinnandi þegar hún
var frísk og talin mjög greind.
Frá Kópsvatni fór ég að Kotlaugum, sem er næsti bær.
Það mun hafa verið móðir mín, sem því réði. Þó fór hún
ekki með mér þangað. Húsbændurnir þar voru mér mjög
góðir. Þar fékk ég nóg að borða og mjög góðan mat.
Heimilið var sæmilega stætt, eftir því sem þá gerðist.
Auðvitað var eilíft erfiði og stritvinna frá morgni til
kvölds alla daga. Eg var, þó að ég segi sjálfur frá, talinn
viljugur og reyndi að vinna eftir getu og fylgjast með og
setja mig inn í hvernig ætti að vinna það sem mér var
ætlað.
Auðvitað var ég alltaf að snúast við kindurnar. Einu
sinni datt mér í hug að skíra allar rollurnar með sérstöku
nafni hverja. Þá sagði bóndinn: „Heldurðu að þetta hafi
nokkra þýðingu? Rollumar eru allar eins.“
„Við skulum reyna,“ sagði ég hinn kotrosknasti. Jú, ég
þekkti þær allar eftir nöfnunum sem ég hafði gefið þeim.
Þarna var ég aðeins eitt ár, alltaf á sífelldum flækingi.
Þá fór ég að Hrepphólum og þar var ég einnig eitt ár.
Bóndinn þar hét Sigurður, mikið góðmenni.
Um skólagöngu var ekki að ræða. Móðir mín kenndi
mér að lesa. Kennslubókin var Nýja
testamentið. En að Hrepphólum var
fenginn kennari til að kenna börnum
bóndans og ég fékk að vera með
þeim. Kennarinn var Margrét Eiríks-
dóttir frá Fossnesi.
Þetta er öll mín skólaganga í lífinu.
Já, það er skrítið að líta til baka um
rúm 90 ár og sjá breytinguna, sem nú
er orðin. Nú geta allir fengið þá
kennslu sem þeir óska eftir og margs
konar styrki og aðstoð, sent kosluð er
af almannafé.
Hjá þessum kennara lærði ég í
fjóra mánuði. Það var aðallega skrift
og reikningur. Kennarinn gaf mér
forskrift. Mamma mín skrifaði mjög
vel og lagði mikla áherslu á að ég
vandaði mig. Svo fékk ég forskriftar-
bók eftir Morten Hansen, að ég held.
Reikningsbók Eiríks B. fékk ég og
lærði hana alla á þessum fjórum mánuðum.
Frá Hrepphólum fór ég eftir eitt ár. Sífellt þessi fiæk-
ingur. Eg veit ekki hvernig stóð á þessum flækingi. Ég vil
taka það fram að alls staðar var fólkið mjög gott og alúð-
legt við mig, en vinna mikil.
Næst fór ég að Háholti í Gnúpverjahreppi og þar var
ég í þrjú ár og þaðan fermdist ég, þá orðinn 14 ára.
Presturinn sem fermdi mig var Valdimar Briem sálma-
skáld. Ég lærði hið svo kallaða Helgakver. Ég kunni það
allt spjaldanna á milli. Mér finnst þetta fjarstæða að láta
börn læra utan að heila bók, eins og hverja aðra þulu,
sem þeim var lítt mögulegt að skilja. en svo var um
margt í Helgakveri. Stundum fór ég út í fjós með kverið.
Þar var hlýrra. Mér fannst Valdimar ekki skýra þetta til
neinnar hlítar.
Mig minnir að fermingarsystkini mín væru ellefu og öll
farin yfir landamærin miklu nema ég. Það síðasta sem
mér er kunnugt um kvaddi í fyrra. Það var Sigríður Jak-
obsdóttir frá Galtafelli. Við vorum látin þylja upp úr
kverinu við ferminguna.
Fermingargjöfin, sem ég fékk, voru tvær krónur og
„Faðir minn dó úr
lungnabólgu árið 1897.
Þá lá móðir mín á sæng
eftir að hafa nýfætt þriðja
s
barnið. Astandið var ekki
gott á heimilinu, móðir
mín mjög lasburða eftir
barnsburðinn og maður-
inn hennar að heyja
dauðastríðið svo að segja
við hliðina á henni.
Heima er best 255