Æskan - 01.11.1963, Síða 7

Ljós
voru tendruð og látin Ioga um allan f—
)ieinn. Kertin og laufabrauðið sótt fram „
emmuloft og borið inn í búr. Þar skammt-
, 1 húsfreyjan fólkinu, hverjum sinn disk,
nSikjöt, magála, sperðil, smjör og brauð
k flot og hlaða af laufabrauði ofan á.
' erk að hnoða og breiða út laufabrauðið, og skiptu
°nur því með sér, en allir hjálpuðust að því að skera
: ö fff- Voru sumir karlmenn miklir snillingar við laufa-
fduðsskurð. Á vökunni var svo brauðið steikt í tólg,
1 aðið upp í trog og farið varlega með það, því að það
<u nijög þunnt og brothætt. Síðan var það geymt frammi
^ skemmulofti eða einhverjum öðrum afviknum stað til
l°la. Þðtti bezt að búa það til svo sem viku áður en átti
- nota það. Laufabrauð geymist mjög lengi óskemmt.
n ég, að gömul kona heima gaf okkur börnunum
, _ a°rauð upp úr kistu sinni á páskum og var það sem
Jólum. — Áður fyrr var laufabrauð búið til úr sigt-
®u rúgmjöli, en þegar ég man fyrst til, var einungis
íveiti notað í það.
j.j ^ óorláksdag var jólahangikjötið soðið. Pottkökur og
atbrauð var bakað til allra jóladaganna og þurfti mikils
^ ’ því að vel var skammtað. Jólabrauð og kleinur mátti
e 'bir ekki vanta og fínar smákökur, sem enn þá tíðk-
’ voru líka bakaðar á öllum efnaheimilum. Baðstof-
Var þvegin, rúmföt viðruð og hreinar rekkvoðir og ver
fatin ■
að
Petr
1 stor-
í fjósinu.
i öll rúm. Á aðfangadag átti „fátækraþurrkurinn"
b°ma. Hann var handa þeim, er voru svo snauðir að
attu ekki til skiptanna, en þvoðu allt sitt að morgni
^þ'Tftu að fá það fullþurrt að kvöldi.
eSar á leið aðfangadaginn flýttu sér allir að ljúka
urt Um f>uast um sem bezt. Börnin voru böðuð
, l)v°ttabala, þar sem hlýjast var, stundum
t|(;;,kurnar þvoðu sér um höfuðið, kembdu greiddu og
á tU^U ~ liær hárprúðari í margar fléttur, sem þöktu
Peim bakið, eins og breiða. Allir bjuggust í sín beztu
kj /’ þ° var það altítt, að þær konur, sem ekki fóru til
it (aftansöngs), létu stokkpeysuna hvíla á kistubotn-
aðf!"’ en klæddust í hennar stað ljósri léreftstreyju, fóðr-
."Kr’ peysupilsið og svuntuna. Man ég vel, hve liríf-
og j 11U l fannsr þessi Ijósi búningur heimiliskvennanna
Úki VC^ mer Þótti hann fara við öll ljósin og jóladýrð-
Klæddust stúlkurnar sjaldan þessum rósóttu lérefts-
yjum nema á hátíðum. — Karlmenn kepptust við að
vera komnir inn frá gegningum fyrir klukkan sex, því að
þá var heilagt orðið. Stúlkurnar færðu þeim allt, er þeir
þurftu til að þvo sér og klæðast, hver stúlka sínum þjón-
ustumanni. Allir töluðu lágt og blítt og áminntu börnin
um að láta ekki illa. — Öllum húsdýrum hafði verið gef-
ið meira og betra fóður en hversdagslega og ekki mátti
gleynta að kasta moði fyrir snjótittlingana og fara með
eitthvað gott út á hólinn til bæjarhrafnanna. Ljós voru
tendruð og látin loga um allan bæinn. Kertin og laufa-
brauðið sótt fram á skemmuloft og borið inn í búr.
Þar skammtaði húsfreyjan fólkinu, hverjum sinn disk,
hangikjöt, magál, sperðil, smjör og brauð og flot og
lilaða af laufabrauði ofan á. En þetta var til jóladagsins.
í pottinum kraumaði jólagrauturinn og Mývatnssilung-
urinn var byrgður niður í öðrum potti, brenn heitur. í
dölum Suður-Þingeyjarsýslu var það venja, að sækja sil-
ung til jólanna upp í Mývatnssveit. Var hann borðaður
á jólanóttina með jarðeplum, brauði og smjöri og hnaus-
þykkur lirísgrjónagrautur með sykri, kanel og smjöri á
á eftir. Síðar um kvöldið var svo drukkið sætt kaffi. Allir
fengu jólakerti, oftast fleiri en eitt.
Sjálf jólahelgin hófst með því, að lesinn var jólalest-
urinn og sálmur sunginn, bæði fyrir og eftir. Síðan var
sezt að snæðingi. — Að máltíðinni lokinni bjuggust þeir
til aftansöngs á kirkjustaðnum, sem þangað ætluðu. Hin-
ir sátu heima og hvíldu sig eftir erfiði dagsins, lásu í
guðsorðabókum, rauluðu eftirlætissálmana sína upp úr
sálmabókinni, töluðu hljóðlega saman og sýndu hver öðr-
um jólagjafifnar. Börnin kveiktu á kertunum sínum,
horfðu inn í ljósið og sáu guðs dýrð í litla loganum.
Til forna var aftansöngur haldinn á jólanótt, en talið
er að hann hafi lagzt niður skömmu fyrir miðja átjándu
öld. — Þegar ég var barn voru jólanæturtíðir aftur upp
teknar. Mun ég hafa verið um tíu ára gömul, þegar fyrsti
aftansöngur var haldinn á ný í Þverárkirkju í Laxárdal.
— Það var talað um að nú ætti að verða aftansöngur, og
allir fóru til kirkju. Aldrei gleymi ég þeim dýrðarljóma,
sem mér fannst vera yfir þessari guðsþjónustu. Allt var
★ ★