Heimir - 01.07.1910, Qupperneq 5

H E I M I R
245
siöir ríkiskyrkjunnar ensku voru því á ýnisan liátt óaðgengilegir,
og þegar þaö kom þangaö sem þaö sjálft réöi lögmn og lofuni,
setti þaö á stofn kyrkju meö fyriikoinulagi samkvamt sínum
eigin vilja. Þessi Ný-Englands kyrkja var fyrst framan af rnjög
þröng og íhaldssöm, ekki aöeins lrvaö snerti trúarskoöanir—-þær
voru strang —kalvínskar—heldur einnig meö tilliti til almennra
réttinda og stjórnarfars. Atkvæöisrétt höföu þeireinir, sem voru
góöir og gildir kyrkjmhéölimir. Oll völd voru í höndum þeirra,
sem atkvæöamestir voru í kyrkjuinálunum og þá urn leiö vissir
talsmenn þeirra sérstöku skoðana sein kyrkjan flutti. En í
stofnun þessarar kyrkju var þó eitt, sem síöar hjálpaöi til þess
aö nýjar skoöanir ruddu sér til rúms innan hennar, og þaö var,
aö hún haföi enga titaöa trúarjátningu. Kyrkjan var stofnuö
meö sáttmála (Covenant) en ekki meö trúarjátningu. Trúar-
júitningin var skilin í kenningunum, þaö var enginn vafi um
hverju trúa ætti. En seinna þegar menn fóru aö efast um það
og bera brigöur á sumar kenningarnar, var trúarjátningarleysiö
hjtilp fyrir þá frjálslyndari, sem orsakaöi þaö, aö nýjar stefnur
gátu grafiö um sig og náö útbreiöslu á skömmum tíma.
Þess var heldur ekki langt aö bíöa aö nýjar stefnur kæmu.
Ný-Englands bygöin var brezk nýlenda, sem stóö í nánu sam-
bandi viö England. Áhrif gátu því borist þaöan mjög greiölega.
Aö vísu var þeim veitt fylsta mótstaöa alllengi, en svo fór þó aö
þaö var ekki lengur hægt. Fleiri og tfeiri raddir heyröust á móti
þeirri gritndataöferö, aö setja menn í gapastokk, gera þá útlæga
og lífláta þá vegna skoöana sinna. Trúarbragöalegu áhrifin,
sem bárust á 18 öldinni frá Englandi til Ameríku komu aö mestu
leyti frá frjálslyndum enskum rithöfundum, sem héldu fram um-
buröarlyndi og trúfrelsi. I afleiöingum þessara áhrifa á hugsun-
arhátt vissra manna er upphaf únítarísku hreyfingarinnar aö finna
í Ameríku, þó enn liöi nokkur tími þar til nafnið var notaö.
Trúarbragöalegt frjálslyndi var þá yfirleitt nefnt Arminíska og
skoðaö sem áframhald af Arminíusar stefnunni á Hollandi, sem
getiö hefir verið um • En aðal atriöiö í þessu vaxandi frjálslyndi
var þaö, aö menn voru beturog beturað komast til meðvitundar
mn rétt einstaklingsins til aö hafa sína eigin sannfæringu í trúar-