Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1916, Blaðsíða 39

ÍÐUNN|
Sólin og Sirius.
239
frá sólu; en með þriðja lögmáli Keplers1) komumst
vér að raun um, að ef slik jarðstjarna væri til, þá
mundi umferðartími hennar vera hér um bil 225 ár.
Nú höfum vér alt, sem með þarf, til að bera saman
líkamsmegin Siríusar við likamsmegin sólarinnar.
Hnöttur, sem fer um Sirius i ákveðinui fjarlægð, fer
alla braut sína á enda á 49 árum. Hnöttur, sem fer
um sólina i sömu fjarlægð, þarf til þess 225 ár, því
hraðara sem hnötlurinn fer, því meira hlýlur mið-
ilóltaailið að vera, og því meira hlýtur þá líka að-
dráttarafl miðhnattarins að vera. Það má sýna það
með frumreglum aílfræðinnar, að aðdráttaraflið er í
öfugu lilutfalli við umferðarlímann, margfaldaðan
með sjálfum sér. Af því leiðir þá, að aðdrállarafl
Siríusar er í sama hlutfalli við aðdráttarafl sólarinnar,
eins og 225 margfaldaðir með sjálfum sér eru við
49 margfaldaða með sjálfum sér. Af því að gert er
ráð fyrir, að fjarlægðirnar séu hinar sömu í hæði
skiftin, þá hlýtur aðdráttaraflið hjá báðum að vera
' réttu hlutfalli við líkamsmeginið, og af því ráðum
vér, að likamsmegin Siríusar ásamt likamsmegini
fylgihnattarins sé i sama hlutfalli við likamsmegin
sólarinnar eins og 20 við 1. Vér vorum búnir að
komast að raun um, að Siríus var rniklu bjartari
en sólin, nú höfum vér fengið að vita, að líkams-
megin hans er líka miklu meira.
Aður en vér yfirgefum Siríus, þá er eitl mjög fróð-
*egt atriði, sem vert er að athuga. l3að er inerkilegt
:,ð líta á muninn á ljóma Siríusar og skini fylgi-
hnattar lians. Sirius er sljarna, sem ber langt af
°num fyrstu slærðar stjörnum, en fylgihnöttur 'hans
e*‘ mjög daufur. Jafnvel þótt fylgihnötturinn væri
numinn alveg burtu úr hinni glepjandi nálægð við
!) »Umíeröartímar jarösljarnanna, margfaldaöir mcö sjálfum sér eru
1 sama jöfnuöi sin á milli og mcöal-íjarlœgöir þcirra tví-margfaldaðar
1,1 eö sjálfum sér«, sbr. Jónas Hallgrimsson : Stjörnufræöi Úrsins, bls. 78.