Kirkjuritið - 01.09.1976, Page 23

Hann leiddi Iý5 sinn eins og hjörð.
^ér horfðum til hæðanna, — og þaðan
oss hjálpræöið
það verður áreiðanlega vart of djúpt
|ekið í árinni um fátækt og fákænsku
ls|ensku landnemanna, sem stigu á
[and í nýlendunni, er þeir nefndu Nýja-
!sland, — við Winnipeg — í norður-
hluta Canada á síðasta sumardag fyrir
100 árum, — hinn 23. okt. árið 1875.
En kjarkinn þrekið — og trúna, —
trúna á framtíðina og trúna á Guð, —
skorti þá ekki.
Einhuga voru þeir að skapa sér —
°9 þá einkum afkomendunum þau lífs-
skilyrðj, sem þeir vonuðu, og trúðu að
Petta nýja ættland þeirra geymdi í
skauti sínu, þeim til handa. — í barr-
^ðarrjóðrum Nýja íslands dreymdi
ar|dnemana — þrátt fyrir ólýsanlega
°rðugleika, sem við blöstu, — djarfa
hugsjónaríka drauma varðandi þá
ramtíð, sem í vændum var.
^yrst af öllu varð auðvitað að sinna
runistæðustu þörfunum. Húsaskjóli,—
°tt frumstætt væri, — þurfti hópurinn
. ^orna sér upp, — því senn fór vetur
| °nd, sem bæði var harður og kald-
ur.
En þetta fátæka fólk missti aldrei
slónar á þeirri staðreynd, að ,,maöur-
'on Hfir af foraug/ ejnu saman/‘ —
f ess Vegna var hafizt handa þegar á
yrstu frumbýlisárunum til viðhalds og
ln9ar andlegra verðmæta, og það
slíkum stórhug, að hver sem skoðar
a sögu ofan í kjölinn, hlýtur að falla
stafi af undrun.
9 mÍ9 um minn"
ust e.no'<*<ur Þeirra atriða, sem merk-
öl| a® teljast, þótt þau komi ekki
einlínis við umræðuefni mitt í dag.
Fyrst ber þar að nefna lýðræðissjálf-
stjórn, sem mynduð var fyrir nýlend-
una, — nokkurs konar ríki í ríkinu, —
sérstakur íslenzkur akurblettur inni á
hinu mikla meginlandi. Þetta sjálf-
stjórnarríki ieið undir lok eftir 10 ár,
— árið 1887. — En svo mun talið, að
þarna sé þó um að ræða einsdæmi
um nýlenduskipun í Ameríku, — þegar
undan er skilin Mayflowerskráin, er
samin var af Nýja-Englands-,,púrítön-
unum“, á allra fyrstu landnámsárum
álfunnar. Annað atriðið, sem hæst ber
í þessari framsókn frumbýlinganna í
Nýja-íslandi tii víðara andlegs útsýnis
var stofnun prentsmiðju og útgáfu
blaðs. — Stofnað var hlutafélag, sem
nefndist „Prentfélag Nýja-íslands“ ár-
ið 1877. Prentsmiðja var keypt suður í
Bandaríkjunum, — og fyrsta tölublað
hins nýja blaðs, er nefndist „Fram-
íari,“ kom út 10. september það ár.
— Líklegast hefir enginn landnema-
hópur í Ameríku verið örsnauðari en
þessi fámenni hópur íslendinga við
Winnipegvatn.
Þeir höfðu liðið bjargarskort, drep-
sótt og einangrun. Samt höfðu þessir
menn þrek til að stofna prentsmiðju og
gefa út blað, sér til andlegrar uppbygg-
ingar. Aðalhvatamaður þessa útgáfu-
fyrirtækis var Sigtryggur Jónasson,
einn hinn kunnasti og fremsti athafna-
maður meðal fyrstu landnemanna.
Sjálfur ritstýrði hann 8 fyrstu blöð-
unum í 1. árgangi. En þá tók við rit-
stjórn Halldór Briem, cand. theol, er
síðar varð um skamma hríð prestur
safnaðanna í Nýja-íslandi. Hafði hann
ritstjórnina með höndum upp frá því —
á meðan þetta fyrsta prentaða íslenzka
blað í Vesturheimi kom út. — Framfari
181