Kirkjuritið - 01.09.1976, Blaðsíða 60

er þessi meginstef prédikunarinnar a5
finna: „tíminn er fullnaður", söfnuður
er orðinn til, fyrirgefning er í boði, nýtt
viðhorf til framtíðarinnar, — og mið-
punkturinn í öllu saman er Jesús, það,
sem hann sagði og gerði, líf hans og
dauði. Markús er að prédika guðspjall-
ið, fagnaðarerindið. Og hann gerir það
með því að segja frá atburðum, sem
áttu sér stað í heimi veruleikans,
þeim heimi, þar sem Heródes Antípas
og Pontíus Pílatus gegndu sínum hlut-
verkum á opinberu sviði og sagn-
fræðingar hafa lýst, þeim heimi, þar
sem rómversk stjórn ríkti, og sem
nötraði af ágreiningi og skærum síð-
asta aldarhelmings hins gyðinglega
ríkis.
Verk hans er því tvíþætt. Annars
vegar er um að ræða frásögn af
ákveðnum atburðum, og hins vegar
túlkun á þeim, og er túlkunin í órofa
samhengi við frásögnina. Þessa sömu
þætti tvo, staðreynd að viðbættri túlk-
un, er og að finna hjá Matteusi og Lúk-
asi. Nokkur mismunur er á smáatrið-
um í staðreyndatali þessara þriggja
guðspjallamanna, og að nokkru leyti
einnig í mati því, er þeir leggja á mikil-
vægi atburðanna, en þessi mismunur
skiptir litlu máli. í Jóhannesarguð-
spjalli er túlkunin enn meðvitaðri og
ákveðnari og guðfræðileg hugtök af
flóknari toga. Þau eiga sumpart rót í
trúarheimspeki mjög útbreiddri í sam-
tímanum, þegar Austurlönd voru svo
mjög undir áhrifum grískrar tungu og
menningar, þótt í guðspjallinu séu þau
með allt öðrum svip og innihaldi. Allt
um það hafa öll guðspjöllin fjögur
þetta sameiginlegt: þau eru í eðli sínu
staðreynd að viðbættri túlkun.
Síðustu hundrað árin eða meir, hef-
ur samband og hlutfall þessara tveggja
þátta í frásögn guðspjallanna dregið
að sér mikla athygli fræðimanna. Um-
ræður þeirra um guðspjöllin hafa að
mestu snúist um þetta atriði. Svipaðar
umræður hafa átt og eiga sér stað í
herbúðum veraldlegrar sagnfræði, og
að undraverðu leyti hafa rannsóknir á
biblíulegu og veraldlegu sviði haldist
í hendur. Á nítjándu öldinni (en henni
lauk að þessu leyti sem og mörgu
öðru 1914), höfðu fræðimenn tilhneig-
ingu til þess að segja sem svo: skrael-
um túlkunina utan af innihaldinu í eins
ríkum mæli og unnt er; hún segir oss
ekki annað en það, sem einhverjif
kristnir menn í frumkirkjunni álitu eða
trúðu; og þá munum vér halda stað-
reyndum málsins eftir. Gallinn við
þessa aðferð var sá, að eftir því sem
textagagnrýni óx fiskur um hrygg-
varð það efni að sama skapi minna að
vöxtum, sem unnt var að segja um>
að enga túlkun hefði hlotið, uns naest-
um ekkert var eftir. Þetta var eins og
að skræla lauk, svo vitnað sé í orð
eins þessara manna. Því er það, a®
margir ritskýrendur á þessari öld hafa
sagt sem svo: Lítum nánar á það, sem
áður var varpað fyrir róða! Það kann
að vísu að hafa lítið gildi í sambandi
við staðreyndir í ævi Jesú. En það er
alltént og óneitanlega vitnisburður frá
fyrstu hendi um trú frumkirkjunnar, og
hún er vel þess virði, að henni se
gaumur gefinn. Já, það er hún svo
sannarlega. Þessi stefnu-breyting varð
mjög til þess að blása nýju lífi í texta-
gagnrýnina, sem var sannast sagna
orðin nokkuð þvæld og margtuggi^-
Sumir hinna nýju fræðimanna gengu
218