Syrpa - 01.10.1919, Síða 55

S Y R P A
121
hvort,, Steíán og Þórun gamla,
móÖir Jórunar. Var hann að
segja henni “Historiur”, sem
hann svo nefndi, og var mér for-
vitni á aS heyra eitthvaS af þeim,
og var eins nærri og eg átti kost á.
Eftir því sem mig minnir, var hann
stórleitur og fríSur sýnum og
hinn karlmannl gasti, en ákaflega
svipmikill og ekki góSmannlegur.
Hann sagSi frá uppruna “Svarta-
dauða” á þessa leið:
í Kínaveldi var þaS keisari
nokkur, sem nýlega hafSi sezt aS
völdum, aS föSur sínum látnum.
Lét hann þaS vera sitt fyrsta verk
í stjórninni, aS láta reisa höll, ótta-
lega- mikla og skrautlega; skyldi
ekkert til sparaS, aS hún yrSi sú
veglegasta bygging, sem sést hefSi
í því lar.di, og þar ætlaSi hann aS
drekka erfi eftir föSur sinn. Til
aS reisa þessa miklu byggingu á,
útvaldi hann bunguvaxna flöt eSa
hásléttu. Var þar fagurt útsýni,
og virtist staSurinn heppilega val-
inn. En er þaS varS hljóSbært,
hvaS í efni væri, kom gamall öld-
ungur til keisarans. Hann var
stórvitur maSur og hafSi lengi ver-
iS ráSgjafi föSur hans, en nú hætt-
ur stjórnarstörfum fyrir elli sakir;
en var virtur og vel metinn af öll-
um er til hans þektu. Hann baS
keisarann um fram alt, aS láta ekki
byrja á neinu nývirki á þessari
sléttu. KvaSst hann hafa fundiS
þaS í fornum sagnaritum, aS ein-
hverntíma í fyrndinni hefSi mann-
skæS orusta veriS háS á þessum
grundum; eftir orustuna voru
mannabúkarnir dregnir saman í
eina breiSu, og síSan veriS mok'
aS þykku moldarlagi yfir kösina,
og af því væri þessi blettur hærri
en slétturnar í kringum hann. Keis-
arinn lézt taka þetta gott og gilt,
þakkaSi ráSgjafanum fyrir velvild
hans og umhyggju fyrir sér og
þegnum sínum, og kvaSst hans
ráSum hlýta mundi. Öldungurinn
var ánægSur meS þær málalyktir
og fór heim til sín.. Eftir á sagSi
keisarin viS gæSinga sína aS þetta
væru elliórar úr gamla manninum,
og lét byrja á verkinu, eins og á-
formaS hafSi veriS. En er fariS
var aS grafa fyrir undirstöSu hall-
arinnar leiS ekki á löngut áSur en
þar gaus upp blá gufa eSa móSa.
Hún var svo baneitruS, aS þeir
duttu þegar dauSir niSur, er þarna
voru aS verki. SíSan fór hún
land úr landi, og var sú mann-
skæSasta og mest útbreidda drep-
sótt. er sögur fara af, og var nefnd
“Svarti dauSi”, því munnmæli
eru, aS líkin yrSu svört. Þessi
voSalega pest var árum saman aS
færast yfir heiminn; til íslands er
taliS aS hún kæmi 1402. I sum-
um löndum, t. d. á Islandi, í Nor-
egi og ef til vill víSar, eySilögSust
sumar bygSirf einkum þær sem af-
skektar voru, og hafa aldrei bygst
síSan. ÞaS er einnig álitiS, aS
fyrir "Svarta dauSa” hafi fleira
fólk veriS á Islandi, en nokkurn-
tíma fyr eSa síSar.
í “Sögusafni ísafoldar”, IV.,
Reykjavík 1891, er “Frá Eiríki
járnhrygg” eftir Ásmund Sveins-