Syrpa - 01.10.1919, Blaðsíða 60

126
S Y R P A
TIL MINNIS
Hverjir búa til bómullartvinnan.
Eitt af því, sem konur hafa haft
ástæSu til aS kvarta yfir að hafi
hækl^acS í verSi, er bómullartrvinni.
En bómullin er þrefalt dýrari nú
en hún var fyrir stríSiS, kol tvö-
falt, og vinnulaun eru hér um bil
tvöföld viS þaS, sem þau voru
áSur.
Samt borga konur minna fyrir
tvinna nú en langömmur þeirra
urSu aS borga; iþær urSu sem sé
aS nota silkitvinna viS alla sína
sauma; og silkitvinninn var þrdfalt
dýrari en bómullartvinninn er
jafnvel nú.
I þá daga var enginn bómullaT-
tvinni til. AS vísu þéktist hör-
tvinni, og var hann fyrst búinn til
af manni, sem hét Christian Shaw
í Balgarran á Skotlandi áriS 1 722.
En sá tvinni var mjög grófur og
var mest notaSur viS söSlasmíSi^
skósmíSi og bókband.
Á fyrstu árum 19. aldarinnar
var Napoleon Bonaparte sá maS-
ur, sem menn óttuSust mest á
Bretlandi; nafn hans var jafnvel
notaS til þess aS hræSa börn. En
þaS var Napoleon aS þakka aS
fundiS var upp á Englandi aS búa
til ódýran bómullartvinna. Þegar
hann sagSi Bretum stríS á hendur,
varS frakkneskt silki ófáanlegt, og
menn voru neyddir til þess aS nota
eitthvaS annaS í þess staS, eSa
ganga klæSlausir aS öSrum kosti.
Um þaS leyti áttu tveir 'bræSur,
sem hétu Jam'es Olark og Patrick
Clark, heima í Paisley. Þeir feng-
ust ofurlítiS viS aS búa til hör-
tvinna. ÞaS var áriS 1812 aS
öSrum bróSurnum, Patrick, datt í
hug aS búa mætti til tvinna úr
bómull.
Eins og gdfur aS skilja, hafSi
bómullaiHþráSur veriS spunninn
löngu áSur, en hann hafSi fram aS
þeim tíma aSeins veriS notaSur til
vefnaSar. Patrick Clark varS aS
finna upp aSferS til þess aS gera
þráSinn 'bæSi sterkari og jafnari.
ÞaS er c'þarft aS segja hér sögu til-
raunanna, sem hann gerSi; þess
nægir aS geta aS honum hepnuS-
ust tilraunirnar og aS honum ber
heiSurinn af aS hafa fyrstur manna
búiS til bómullartvinna, sem hægt
var aS saum'a meS.
Fyrst framan af var mjög lítiS
búiS til af bómullartvinna. Tvinn-
inn var undinn upp í litlar hespur
og þannig var hann seldur. En
brátt hugkvæmdist Clark ráS til
aS taka af viSskiftavinum sínum
þaS ómak aS þurfa aS vinda
tvinnan upp í hnykla úr hespunum.
Hann ifór til trésmiSs og baS hann
aS smíSa fyrir sig nokkrar spólur.
Þegar hann fékk þær, byrjaSi
hann aS vinda tvinna á þær; en sá
aS þaS var seinlegt og fékk sér
þess vegna spólurokk, eins og þá,
sem vefarar notuSu, og nú gat
hann undiS tvinnan á hvert kefli
á svipstundu. Kaupendurnir urSu
aS borga hálft penny umfram fyrir
hverja spólu, en þaS fengu þeir
endurgoldiS( ef þeir skiluSu spól-
unum aftur.