Sjómannadagsblaðið - 03.06.1951, Page 36

að þola slíkan yfirgang, söfnuðu liði, veittu
þeim fyrirsát og unnu þá alla nema einn,
er undan komst. Skeði þetta í Skaganausti
á Fjallaskaga við Norðanverðan Dýrafjörð,
en þar höfðu Spánverjar leitað sér náttstaðar, er
þeir snéru út um aftur til að leita Marteins og
félaga sinna, eins og Dýrfirðinga höfðu gert ráð
fyrir.
Þótt þeir væru hálfu fleiri en Spánverjarnir,
myndi þeim vafalaust hafa gengið ílla að ráða
niður lögum þeirra, eins og þeir voru varir um sig
og vel vopnaðir, ef einn ofurhugi í liði Dýrfirð-
inga, hefði ekki boðist til, að reyna að leika á varð-
mennina og ná vopnum þeirra. I fyrstu ferðinni
tókst honum að ná talsverðu af vopnum frá þeim,
en þegar hann gerði aðra tilraun, urðu þeir hans
varir og sóttu að honum allir í einu og veittu
honum mörg sár og stór, hlupu félagar hans þá
til og voru allir varðmennirnir drepnir í fyrstu
atrennu.
Var þá ráðist gegn þeim, er inni voru í
búðinni, og var sá aðgangur harður, því Spán-
verjar vörðust af mikillri harðneskju, eins og þeir
er eiga líf sitt að verja. Hlóðu Dýrfirðingar, grjóti
fyrir dyrnar, og undu svo þakið af kofanum, til að
komast að þeim og voru þeir allir feldir 13 að tölu,
en einn leyndist undan í myrkrinu og komst hann
seinna til félaga sinna á Dynjanda skútunni, sem
þá voru á leið vestur um, eftir að hafa rænt um
allan Önundarfjörð.
Þegar þeir fréttu um viðtökurnar, sem félagar
þeirra höfðu fengið á Dýrafirði, snéru þeir stöfn-
um sínum þaðan og héldu til Patreksfjarðar, þar
sem þeir höfðu vetursetu og gerðu mikinn óskunda,
en enginn þar treysti sér að standa í móti of-
ríki þeirra, heldur reyndu menn, að kaupa sér
frið með því, að reita í þá það, sem þeir vildu.
Vetur þessi var hinn mesti snjóavetur og allar
samgöngur á landi tepptar. Sýslumaðurinn, Björn
bróðir Ara í Ögri, var sjálfur fjarverandi, og
forustu vantaði til virkra aðgerða. Þegar Ari
frétti, hvað menn yrðu að þola í sýslu bróður hans,
fylltist hann meðaumkun og safnaði mönnum í
herferð til Patreksfjarðar, til að ráða niðurlögum
Spánverjanna. Brugðu menn greiðlega við og urðu
saman 95. Náði lið þetta heilu og höldnu til Tálkna-
fjarðar og bar þá svo við, að Spánverjar komu
þangað í ránsför, og munaði minnstu að þeir yrðu
þarna veiddir í gildru, en þeir sáu við henni og
komust undan til skipa sinna. Lið Ara skaut á
eftir þeim, drápu einn mann og særðu annan, og
skyldu flokkarnir við svo búið.
Islendingum þótti nú súrt í broti, og hugðust
ráðast yfir fjöllin til Patreksfjarðar, en á leiðinni
brast á þá stormur mikill, norðan moldbylur með
hörkufrosti, og lenti liðið í mestu mannraunum
en komust að lokum við illan leik að bæ einum,
og urðu þar hvíld fegnir. Fréttu þeir þarna um
ýmislegan viðbúnað Spánverja á Patreksfirði og
að sigur yfir þeim gæti orðið dýrkeyptur úr þessu,
varð það því úr, að hætt var við frekari herferð á
hendur Spánverjunum á Patreksfirði.
Spánverjarnir héldu svo til á Patreksfirði til
vors, en þá tókst þeim að hertaka brezka skútu
sem þeir sáu útifyrir firðinum og sem ekki gat
forðað sér frá þeim fyrir byrleysi, annað brezkt
skip unnu þeir, eftir harðan bardaga, og rændu það,
sigldu síðan á brott og fara engar fregnir af þeim
síðan.
Nú víkur sögunni til þeirra Marteins og félaga
hans 18 er héldu inn í Æðey og settust þar að.
Þeir réru til fiskjar og rændu þar sem eitthvað
var að hafa. Þeir gerðu tilraun til að ræna í Ögri,
hjá sýslumanninum, en þar áttu þeir kaldri komu
að fagna og urðu að hverfa frá slippir og snauðir,
því Ari sýslumaður hafði þar varnir fyrir. Er
sagt, að Spánverjarnir, hafi hótað að drepa sýslu-
manninn, og myndað til á sjálfum sér, með hnífum,
hvernig þeir ætluðu að fara að því. Þá ráku þeir
upp óp og vein til að sýna, hvernig kona Ara og
börnin, myndu bera sig á eftir.
Ari, sem þegar hafði látið kveða upp dóm yfir
Spánverjunum, Súðavíkurdómur, dróg nú saman
lið til að ráða Spánverjana af dögum. Mætti liðið
í Ögri 10. oktober, voru þá nýbúnar að berast
fréttir af vígunum í Dýrafirði. Gekk þá svo mikill
stormur að liðið sat veðurteppt í Ögri í þrjá daga.
Var þá gert út njósnarskip yfir að Æðey til að fá
fréttir af Spánverjunum, og var sagt, að þeir
hefðu járnað hval, sem væri lentur á Sandeyri
yfir á Snæfjallaströndinni og væru flestir Spán-
verjarnir farnir þangað til hvalskurðar. Var nú
ekki beðið boðanna og haldið með liðið yfir til
Æðeyjar. Þar höfðu fimm Spánverjar verið skyld-
ir eftir á verði og voru þeir allir drepnir.
Veðrið var svo mikið, að heita mátti ófært yfir
sundið milli Eyjarinnar og lands og er sundið þó
örmjótt, jafnframt kváðu við þrumur og eldingar
öðru hvoru, taldi Ari það sigurboða og létu þeir
veðrið ekkert á sig fá, en klaungruðust einhvern-
16 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ