Sjómannadagsblaðið - 01.06.1982, Side 51

Mælingar á stærð
síldar* og loðnustoína
Inngangur
Það er kunnara en frá þurfi að segja að
bergmálstæki eða öðru nafni fiskileitar-
tæki hafa verið notuð við athugun á síld-
ar- og loðnugöngum undanfarin 30 ár.
Fyrstu 20 árin sem þessar athuganir voru
stundaðar var aðaltilgangurinn sá að
finna og fylgjast með göngum þessara
tegunda og leiðbeina flotanum þannig að
sjómenn þyrftu sem skemmstan tíma að
nota til leitar en gætu þess í stað einbeitt
sér að veiðunum. Þá reyndu stjómendur
leitarleiðangra á þessum árum einnig að
gera sér nokkra grein fyrir magninu. Þetta
var gert með því að virða fyrir sér og bera
saman lóðningar frá leiðangri til leiðang-
urs og frá ári til árs ekki ósvipað því sem
sjómenn gera enn þann dag í dag. Með
tilkomu svokallaðra tegrunarmæla frá
Simrad fyrirtækinu breyttust síldar- og
loðnuleiðangrar fljótlega til mikilla
muna. 1 stað þess að virða lóðningarnar
fyrir sér og úrskurða að hér væri mikið, á
öðrum stað væri allmikið og hinum þriðja
dálítið af síld eða loðnu metur tegrunar-
mælirinn magnið á hlutlægan hátt og
sýnir tölugildi um þéttleika hverrar torfu.
Mat leiðangursstjórans er því ekki lengur
háð því með hvaða hugarfari hann mælir
síldina eða loðnuna heldur verður hann
að sætta sig við úrskurð mælitækjanna.
Þetta hefur m.a. það í för með sér að
tækin verða að vera mjög nákvæmlega
kvörðuð. Að öðrum kosti eru mælingam-
ar hvorki sambærilegar frá ári til árs né
nothæfar til að breyta mælieiningum í
fiskmergð.
Áður en stofnstærðarmælingar hefjast
er nauðsynlegt að vita um útbreiðslu-
svæði stofnsins. Af ýmsum ástæðum er
æskilegt að það sé ekki mjög stórt og best
er ef fiskurinn er í samfelldri og jafnri
„dreif“ um útbreiðslusvæðið. Þá er einnig
æskilegt að fiskurinn sé ekki mjög nærri
yfirborði og heldur ekki alveg þétt við
botn. Ástæðan fyrir þessu er vitanlega sú
að fiskur rétt undir yfirborði sjávar lendir
ofan við geisla leitartækisins en fisk sem
er alveg við botn getur verið mjög erfitt að
greina frá botnendurvörpum.
Að sjálfsögðu er best ef lítið er af öðr-
um tegundum á mælisvæðinu og veður
þarf að vera skaplegt og helst gott.
Það gefur auga leið að bestu a$stæður
til bergmálsmælinga eru oft ekki fyrir
hendi langtímum saman. Haldgóð þekk-
ing á líffræði og hegðun síldarinnar og
loðnunnar, náttúrufars á útbreiðslusvæði
þessara tegunda auk tækjabúnaðar og
reynslu við sjálfar mælingamar er því það
veganesti sem þarf til þess að vænta megi
viðunandi árangurs.
kl on °s
......... -4—.......... ...................... i .....—.........
Lóðningar á sumargotssíld á vetursetustöðvunum við Tvísker 1972. Þetta er síldin sem
lifði af hrunið mikla.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 49