Sjómannadagsblaðið - 01.06.1982, Side 77

forföllum hans eður fjarveru
gengur í hans stað, rjett til að beita
valdi og þvingun til að þröngva
honum til hlýðni.
Ef í nauðir rekur og einkum ef
skip er í háska statt, eður skip-
verjar gjöra samblástur eða sýna
mótþróa með ofbeldi, þá er jafnvel
leyfilegt að taka til sjerhverra
þeirra úrræða, er nauðsyn kann til
að bera til að koma á reglu eða
hlýðni, og er sjerhver af skipverj-
um skyldur til, þegar þannig er
ástatt, að veita lið þeim, sem stjórn
hefur á hendi, jafnvel án þess á
hann sje skorað.
Bíði þeir tjón við þetta, sem
mótþróann sýndu, skulu þeir þó
engan kost eiga á að koma ábyrgð
fram fyrir það, nema að það sann-
ist, að vald eða þvingunarúrræði er
beitt hefur verið, hafi harðari verið
eður frekari en atvik gátu rjettlætt.
35. Nú er maður lögskráður til
skiprúms og neitar hann að ganga
á skip, eður kemur eigi til skips í
ákveðna tíð, eður gengur af skipi í
leyfisleysi, og getur skipstjóri þá á
sína ábyrgð látið þröngva honum
með lögregluvaldi til að uppfylla
skuldbindingu sína.
Af Pétri Mikkel og Skúla
Nú kynnu einhverjir að ráða af
lestri þessarar greinar, að þetta
hafi verið alveg sérstakur samn-
ingur. Svo var ekki. Þetta voru hin
almennu kjör, þótt stöku sinnum
væri útaf brugðið, þegar um eftir-
sótta háseta var að ræða.
Kjörin — og lögin, bötnuðu
ekki fyren samtök sjómanna
höfðu verið stofnuð, en ástæða
fyrir þessu greinarkomi eru þau,
auk annars, að fyrir nokkru voru
Sjómannadagsráði færð fáein
eintök af bókum, þar á meðal tvær
gamlar Viðskiptabækur frá
skútuöldinni, er átt hafði Skúli
Þorkelsson, síðar húsasmíða-
meistari. Hann hafði meðal ann-
ars siglt með hinum fræga skip-
stjóra Pétri Mikkel Sigurðssyni
(1875—1919).
Skúli Þorkelsson, sjómaður og síðar
byggingameistari.
Skúli Þorkelsson var fæddur í
Smjördölum í Flóa árið 1891 og
ólst upp við sjósókn og sveitastörf.
Skúli var menningarlega sinnaður
og kom við sögu Ungmennafé-
laganna, ásamt Jóni bróður sín-
um.
Skúli stundaði sjósókn, fór á
skútum, en snéri sér síðan að tré-
smíðum og var mikilvirkur húsa-
smíðameistari í Reykjavík.
Skúli byggði mörg hús í Norð-
urmýri, á Melunum og Goðahús-
in svonefndu, eða stórð fyrir fag-
vinnu í þessum hverfum og þótti
áreiðanlegur og dugmikill. Skúli
byggði sér hús að Framnesvegi 17
og bjó þar með konu sinni Val-
gerði Jónsdóttur (1890—1948) frá
Hópi í Grindavík, en í sama húsi
bjó frægur skútmaður og þjóð-
kunnur Guðbjartur Ólafsson, síð-
ar hafnsögumaður og forseti
Slysavamarfélags íslands.
Þótt Skúli fengist við annað en
sjó, var sjómennskan honum
ávallt hugleikin og hann bar gott
þel til Hrafnistu, þar sem hann
eyddi síðustu árum ævinnar, eftir
að kraftamir voru þrotnir.
Þau Skúli og Valgerður eign-
uðust þrjú böm, og eru á lífi Sig-
ríður, sem gift er Gísla Jóhannes-
syni skipstjóra og Þorkell húsa-
smíðameistari.
Pétur Mikkel Sigurðsson var
fæddur árið 1875 að Rauðsstöð-
um í Amarfirði og lauk prófi frá
Stýrimannaskólanum í Reykjavík
árið 1901.
Pétur Mikkel var, sem áður
sagði frægur aflamaður og var
lengst með kútter Valtý. Hann
fórst með því skipi og allri áhöfn í
ofsaveðri fyrir suðurlandi árið
1919, en á skipinu voru 30 manns.
Kona Péturs var Jóhanna
Gestsdóttir (1865—1963) frá
Grjóteyri í Kjós, dóttir Gests
bónda þar (1833—1866). Gestur
hélt út skipi framan af vetrarvertíð
á Vatnsleysuströnd og drukknaði
hann útfyrir ströndinni við fjórða
mann, í vestan stórviðri.
Fyrri maður Jóhönnu var
Kristján Bjamason, skipstjóri, er
fórst með skipi sínu Orient árið
1903. Meðal bama þeirra voru
Markús píanóleikari, Bjami skip-
stjóri í Halifax og Anna, kona
Gunnlaugs Einarssonar, læknis,
Einarssonar. Síðari maður Jó-
hönnu var Pétur Mikkel, er, sem
áður var greint frá fórst með skipi
sínu árið 1919.
Þeirra böm voru Ásta, kona
Bjöms Ólafssonar, ráðherra, og
Kristján Páll Pétursson skipstjóri,
kvæntur Nönnu Guðmundsdóttur
úr Stykkishólmi. Þau búa í
Reykjavík.
Sem sjá má þá hefur Jóhanna
Gestsdóttir frá Grjóteyri mátt
reyna sjóinn, að hann gefur og
tekur.
Kútter Valtýr fórst á Selvogs-
banka í ofsaveðri, sem að framan
er greint. Skipin héldu uppí. Talið
er líklegt að Valtýr hafi lent í
árekstri við færeyska skútu, er var
á þessum slóðum. Seinast sást til
kútter Valtýs, þar sem hann hal-
aði uppí og færeyska skipið var
rétt hjá. Þá gekk yfir él og þegar
élinu slotaði sáust þessi tvö skip
ekki meir.
Enginn komst lífs af og var til
frásagnar.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 75