Sjómannadagsblaðið - 01.06.1982, Blaðsíða 53

Lóðningar á sumargotssíld á vetursetustöðvunum við Tvísker og Hrollaugseyjar eftir að
sterki árgangurinn frá 1971 bættist í stofninn.
SÍLD
Hvenær og hvemig
á að mæla síldina
Öllum þeim mörgu sjómönnum sem
stundað hafa síldveiði er ljóst að hegðun
hennar er mjög breytileg frá einum árs-
tíma til annars og reyndar einnig frá ári til
árs. Ef haft er í huga við hvaða skilyrði er
best að mæla síldina og getið var um hér
að framan er ljóst að útilokað hefði verið
að beita bergmálsaðfeð við mælingu á
stærð síldarstofnsins við Norðurland
þegar hún var í mjög'þéttum afmörkuð-
um torfum upp við yfirborð og þá stund-
um vaðandi. Þá ber einnig að hafa í huga
að útbreiðslusvæði síldarinnar að sumar-
lagi gat verið mjög breytilegt eftir því
hvert hún sótti í ætið. Einnig var ljóst
að hegðun síldarinnar á Rauða torginu
síðla hausts var þannig að bergmálsmæl-
ingar hefðu vafalítið tekist ef mælitækin
hefðu verið fyrir hendi meðan síldin hélt
sig þar. Þá er ljóst að hegðun síldarinnar á
hrygningartímanum hentar ekki fyrir
bergmálsmælingu. Bæði er það að síldin
stendur oft stutt við á hrygningarstöðv-
unum, dreifist og hverfur um leið og hún
er búin að hrygna og svo hitt að hún er þá
oft mjög þétt við botn og erfitt að greina
hana frá botnlóðningum.
Síldveiðibann hófst hér 1. febrúar 1972.
Þá var fljótlega hafist handa um undir-
búning að því að fylgjast með stærð síld-
arstofnsins með bergmálsmælingum. Að
sjálfsögðu var þá engin síld á Rauða
torginu enda hafði íslenska sumargots-
síldin aldrei haldið sig þar en eigi að síður
beindist áhuginn strax að því að reyna að
mæla hana á vetursetustöðvum eftir að
meginhluti stofnsins hafði safnast á til-
tölulega afmarkað svæði þar sem hún var
í fáum en stórum flekkjum.
Fyrsti leiðangurinn til að kanna mögu-
leika á þessum bergmálsmælingum var
farinn í nóvember—desember 1972. f
þessum leiðangri var leitað með allri suð-
vestur- og suðurströndinni og einnig tals-
vert frá landi. Á svæðinu frá Ingólfshöfða
að Hrollaugseyjum fundust nokkrar síld-
artorfur. Hin stærsta þeirra er sýnd á 1.
mynd og taldist okkur til að hún væri um
50 milljónir rúmmetra, en samanlagt voru
þær torfur sem fundust um 200 milljónir
rúmmetra. Bergmálsmælingar með tegr-
unarmæli voru ekki gerðar að þessu sinni
en sýni sem tekin voru með loðnuflot-
vörpu sýndu að í torfunum var nær ein-
göngu um tvo árganga að ræða, þ.e.a.s.
tveggja og þriggja ára síld (árgangar frá
1969 og 1970). Giskað var á að hvor ár-
gangur um sig væri um 100 milljónir en
við útreikninga síðar hefur komið í ljós að
þeir voru tæpar 80 milljónir hvor árgang-
ur. Segja má að þetta hafi verið sú síld
sem lifði af hrunið mikla í lok næstsíðasta
áratugs.
Síðastliðin 9 ár hefur síldarstofninn
verið mældur með bergmálsaðferð á vet-
ursetustöðvum sínum og niðurstöður
mælinganna notaðar við tillögugerð um
stjómun veiðanna.
Á tímabilinu 1973—1976 hagaði síldin
sér mjög líkt á vetursetustöðvunum frá ári
til árs. f nóvember—desember hélt hún
sig í einni samfelldri torfu á svæðinu frá
Ingólfshöfða og austur undir Hrollaugs-
eyjar. Þessi torfa var um 12—15 mílur á
16°
30' 2 0'
Sumargotssíld í samfelldri torfu 1976.
Mæligildi sem sýna hlutfallslegan þétt-
leika eru sýnd ásamt leiðarlínum.
lengd og 0.7—1 sjómíla á breidd. Á 2.
mynd sést hvernig samhangandi dreif var
á löngu svæði á þessum árum vestan
Hrollaugseyja en austan Ingólfshöfða. Á
3. mynd er sýnt hvemig siglt er fram og
aftur yfir torfuna meðan bergmálsmæl-
ingamarfara fram og eru mæligildin færð
á leiðarlínumar.
Árið 1977 kom í ljós að aðeins tiltölu-
lega lítil torfa var á hefðbundnum vetur-
setustöðvum austan Ingólfshöfða en við
nánari eftirgrennslan kom í ljós að aðal
síldarsvæðið reyndist vestur í Meðal-
landsbug og fannst þar torfa sem var um
27 fersjómílur að stærð. Aðstæður við
mælingamar 1977 voru að því leyti ólíkar
miðað við fyrri ár að síldin í Meðallands-
bug var ekki eins nærri land og hún
hafði verið austan Ingólfshöfða. Voru
aðstæður mun betri 1977 en árin á undan
að þessu leyti.
Árið 1978 hafði síldin safnast á mjög
takmarkað svæði (6.6 fersjómílur) rétt
vestan Hrollaugseyja, þegar mælingamar
voru gerðar í desember.
Aðstæður við mælingarnar 1979 voru í
flestu svipaðar því sem var árið áður að
öðru leyti en því að síðara árið hélt síldin
sig austur í Lónsbug. Torfan var að vísu
öllu stærri eða 9.6 fersjómílur.
Þegar leið á haustið 1980 kom í ljós að
lítil sem engin síld var á hefðbundnum
slóðum við austanverða suðurströndina.
Aðal síldarmagnið hélt sig hins vegar á
Austfjörðum eftir að kom fram á haustið.
Mælingamar voru því gerðar við óvenju-
legar aðstæður. Síldin var mest í Mjóa-
firði og Berufirði. í Mjóafirði var síldin
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 51