Sjómannadagsblaðið - 01.06.1982, Side 54

“&W '"■■■ '
Sumargotssíld á Berufirði 1980. Útbreiðsla torfunnar er sýnd efst en lóðningin á
Fossárvík fyrir neðan.
alveg inn við botn fjarðarins og náði rúma
mílu út í fjörðinn. Flatarmál torfunnar
þar var um eða innan við fermílu. I
Berufirði var meginhluti síldarinnar inn á
Fossárvík en flatarmál hennar er 1.2 míl-
ur. Þar mældust um 150 þúsund tonn af
síld. Síldin var því á rnjög takmörkuðu
svæði og í þéttum torfum eins og sýnt er á
4. mynd.
Eins og árið áður hélt síldin sig einkum
á Austfjörðum haustið 1981. Áður en
mælingar hófust hafði þó mikið af síld
gengið út úr Austfjörðum og er skemmst
frá því að segja að mælingar tókust ekki
fyrr en í janúar 1982. Þá hafði síldin
safnast í 2—3 torfur við ósa Ölfusár og
Þjórsár.
Þetta örstutta yfirlit um gang berg-
málsmælinganna á síldinni ætti að nægja
til þess að sýna að síldin hefur ekki verið
við eina fjölina felld hin síðustu ár.
Breyttum háttum hennar hefur verið
mætt með breyttum leiðöngrum og end-
urbættum aðferðum við mælingarnar.
Jafnan hefur svo farið, að tekist hefur að
mæla stærð stofnsins við góðar aðstæður
enda höfum við oft orðið að bíða færis
dögum og jafnvel vikum saman.
Stærð síldarstofnsins
Niðurstöður bergmálsmælinganna á
tímabilinu 1973—1982 eru sýndar í töflu
l.'Með því að margfalda saman flatarmál
hverrar torfu og meðal mæligildi innan
hennar fæst góð vitneskja um það hvernig
síldarstofninn breytist frá ári til árs. En ef
breyta á þessum mæligildum í fjölda sílda
þarf að hafa góða þekkingu á endur-
varpsstuðli hennar. I leiðöngrum 1980og
1981 gerðu þeir Páll Reynisson og Ólafur
Halldórsson ítarlegar athuganir á endur-
varpsstuðli síldar af ýmsum stærðar-
flokkum. Niðurstöður þeirra Ólafs og
Páls eru notaðar til að breyta mæligildum
í síldarfjölda.
Síldarfjöldanum í hverri mælingu er
síðan skipt í aldursflokka samkvæmt
þeim sýnum sem tekin voru á vetursetu-
stöðvunum meðan á mælingum stóð. I
ljós hefur komið að ungsíldin hefur
gengið mjög misjafnlega á vetursetu-
stöðvamar. Haustið 1980 var t.d. mjög
mikið af ungsíld í fjörðunum þegar mæl-
ingin fórfram og hún kemur því vel fram í
1. töflu en á vetursetustöðvunum austan
Þorlákshafnar var hins vegar tiltölulega
lítið af ungsíld. Því verður að telja að
bergmálsmælingamar gefi tiltölulega
betri mynd af hinum kynþroska hluta
stofnsins en af ungsíldinni. Á 5. mynd er
fjöldi 4 ára og eldri sílda sýndur sam-
kvæmt bergmálsmælingunni á tímabilinu
1974 til 82. Við upphaf þessa tímabils
52 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
mældust aðeins 30 til 40 milljónir sílda
(10—15 þús. tonn) en eftir 1975 fer stofn-
inum að vaxa fiskur um hrygg og undan-
farin 3 ár hafa mælst milli 5 og 600 millj-
ónir sílda í þessum aldursflokkum.
Nú vill svo til að síldin verður að
minnsta kosti 12 til 16 ára gömul. Af
þessum sökum er unnt að beita svokall-
aðri V.P.-greiningu eða aldursaflaaðferð
við útreikning á stærð síldarstofnsins.
Þessi aðferð hefur þann ókost að hún
gefur litla hugmynd um stærð stofnsins á
líðandi stund en mjög góða vitneskju um
það hvemig hann var fyrir nokkrum ár-
um. Því er unnt að bera saman stofn-
stærðarútreikninga samkvæmt
V.P.-greiningu og bergmálsaðferð. Þetta
hefur verið gert og ber þessum tveimur
aðferðum mjög vel saman allt frá og með
árinu 1977. Þar áður virðist bergmáls-
mælingin gefa lægri stofnstærð en
V.P.-greiningin og er það sennilega vegna
þess að þróun í mælitækni hafði ekki náð
þeirri nákvæmni sem við nú ráðum yfir.
Ekki verður annað sagt en niðurstöður
V.P.-greiningarinnar styrki mjög þær
ályktanir sem dregnar hafa verið af berg-
málsmælingunum og er ómetanlegt að
geta metið stærð stofnsins með tveimur
gerólíkum aðferðum.
Með V.P.-greiningunni er að sjálfsögðu
unnt að athuga þróun stofnsins yfir miklu
lengra tímabil og áður en bergmálsmæl-
ingamar hófust. Stærð hrygningarstofns
sumargotssíldarinnar er sýnd í þúsund-
um tonna á 6. mynd. Við upphaf tíma-
bilsins árið 1961 var stofninn um 300 þús.
tonn en minnkareftirþaðjafntog þétt allt
til ársins 1969 og er þá orðinn um 15 000
tonn eða 5% af því sem verið hafði 8 árum
áður. Eftir síldveiðibannið 1971 til 75 fer
stofninn hins vegar að rétta við. Munar