Sjómannadagsblaðið - 01.06.1982, Blaðsíða 67

Götumvnd frá Eyrarbakka.
dýpra í árinni, og án efa hafa við-
skipti Lefolisfeðga verið arðsöm.
Fiskur kom víða að, og mikið var
róið frá Eyrarbakka þótt sjósókn
þaðan væri erfið. Um brimsund er
að fara og mjög snögglega getur
brimað, þannig að ólendandi
varð. Mannskaðar urðu oft miklir
og skip lentu í hrakningum, er þau
leituðu nauðhafna, sem þá var
oftast í Þorlákshöfn, eða í Selvogi,
og jafnvel kom það fyrir að ára-
skip Eyrbekkinga lentu í Vest-
mannaeyjum.
Siglingum kaupfara til Eyrar-
bakka fækkaði í byrjun þessarar
aldar, en skip komu þangað þó
með vörur allt til ársins 1939.
íbúar á Eyrarbakka voru flestir
965, en það var árið 1920. í raun
og veru voru þeir þó mun fleiri,
því fjöldi aðkomumanna var þar
ávallt mikill, bæði við sjóróðra og
landvinnu.
Þetta þykir ef til vill ekki mikill
mannfjöldi nú, en ef borið er
saman, þá eru íbúar Reykjavíkur
um aldamótin 6682, á ísafirði búa
um 1200 manns og á Akureyri
1370. Þá bjuggu 495 í Hafnarfirði.
Eyrarbakki var því stórbær í
skilningi manna fyrr á árum.
Menningarlíf var mikið, og
verslunin studdi að allskonar
menningarmálum og það sama
gjörðu stöndugir útgerðarmenn.
Sem dæmi um þetta, þá er bama-
skólinn á Eyrarbakka elsti starf-
andi bamaskóli landsins, en hann
var stofnaður árið 1852. Þá var
haldið uppi ýmsu öðru menning-
arstarfi og blaðaútgáfu, en ekki er
unnt að rekja þau mál hér.
Verbúðalífið á Eyrarbakka og í
nærliggjandi verbúðum hefur
verið nöturlegt. Þótt oft fiskaðist
vel, var lífsháski í spilinu, og
landlegur voru oft langar. Menn
bjuggu í gijótbyrgjum sem við nú
nefnum sjóbúðir með heimafeng-
inn kost.
Til er merk heimild um
óvenjulega framsýni Eyrbekk-
inga, er varðaði aðkomusjómenn
og aðra unga menn er stunduðu
sjóróðra frá Eyrarbakka og nær-
liggjandi verstöðvum, en það er
Sjómannaskóli Ámessýslu, er Jón
Pálsson, síðar bankagjaldkeri
stofnaði einhvemtímann fyrir
aldamót. Um það segir hann svo í
ritinu Austantórur:
Sjómannaskóli Ámessýslu
„Þegar ég sá fjölda ungra
manna vikum saman aðgerða-
lausa í landlegunum að öðru leyti
en að fást við áflog, spilamennsku
og einskis nýtar skemmtiiðkanir
aðrar, blöskraði mér svo, að ég
stofnaði skóla nokkum, er hlaut
nafnið „Sjómannaskóli Ámes-
sýslu“. Starfaði hann í öllum
veiðistöðum sýslunnar: Lofts-
stöðum, Stokkseyri, Eyrarbakka
og Þorlákshöfn.
Kennslugreinar voru einkum
reikningur, réttritun, landafræði
og íslenzka.
Sýslunefnd Ámessýslu styrkti
skóla þennan með 100 króna
framlagi, er skiptist milli allra
veiðistöðvanna til áhaldakaupa
og húsaleigukostnaðar, þar sem
þess þurfti við.
Kennsla öll var ókeypis og
kennarar allir sjálfboðaliðar án
nokkurra launa, en prófdómend-
ur voru þeir oftast séra Ólafur
Ólafsson í Amarbæli, séra Ólafur
Helgason á Stóra-Hrauni og
ísólfur Pálsson.
Kennsla fór fram á hverjum
degi, oft myrkranna á milli á
landlegudögum og sunnudögum,
og hélt hún áfram frá vertíðar-
byijun til loka.
Eg á aðeins eina prófskýrslu frá
Stokkseyri frá árinu 1894, en
nemendur skiptu mörgum tugum
á ári hverju og alls mörgum
hundruðum.
Frá Stokkseyri man ég einkum
eftir þessum áhugasömu, ungu
mönnum, er aldrei létu sig vanta,
hvenær sem kennt var:
Jón Ólafsson, síðar alþingis-
maður og bankastjóri, Einar
Jónsson frá Geldingalæk, síðar
alþingismaður, Páll Lýðsson frá
Hlíð, Matthías Jónsson frá Skarði,
Jón Jónsson frá Minna-Núpi, Jón
Adólfsson á Stokkseyri, Sigurður
Kr. Adólfsson (d. 3. maí 1942 í
Seattle í Bandaríkjunum), Ámi
Sigurðsson frá Hafnarfirði, Jó-
hann Jónsson frá Hafnarfirði, Jón
Guðnason, síðar fisksali í Reykja-
vík, Bogi Ólafsson, síðar Mennta-
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 65