Eimreiðin - 01.10.1924, Blaðsíða 23

eimreiðin SAMBAND ÍSLANDS OG DANMERKUR 335
að um fiskiveiður við Danmörku. Það hefur ekki borið á
því, að danskir menn þyrplist hingað, þótt þeir hafi þessi
réttindi. Þeir hafa annars haft þáu á 2. hundrað ár, og aldrei
neytt þeirra í miklum mæli. Og ef sambandslögin hefði ekki
verið sett 1918, þá hefði þeir haldið »jafnrétti þegnanna« eftir
gamla skipulaginu, og við því hefði Island verið varnarminna,
er það var skoðað hluti Danmerkur, en nú, er það er full-
valda ríki. Danir búa í góðu landi og munu vera menn heima-
spakir, enda mun hugur þeirra sízt standa til landnáms hing-
að norður.
Að endingu skal fám orðum minst á eitt mál: Fjárviðskifti
landanna samkvæmt sambandslögunum. 60 þúsund króna ár-
Sjaldið, sem Danmörk hafði greitt til Islands samkvæmt stöðu-
lögunum svonefndu, féll niður, forréttindi íslenzkra stúdenta
til Garðsstyrks slíkt hið sama, og loks hætti Danmörk að kosta
skrifstofuhald íslands í Kaupmannahöfn. 1 stað þessa alls
Sreiddi ríkissjóður Danmerkur 2 miljónir króna eitt skifti fyrir
öll, og voru stofnaðir 2 sjóðir af því fé, af einni miljón hér
09 af annari í Kaupmannahöfn. Háskóli Islands fer með sjóð-
>nn hér og sérstök nefnd manna í Khöfn ræður sjóðnum þar,
en lagður er hann þar og til háskólans.
Það er auðvitað, að ríkissjóði Islands ber að sjá íslenzkum
stúdentum þeim, er erlendis þurfa að stunda nám, fyrir náms-
styrk. Vextir íslenzka sjóðsins hrökkva ekki til þess, ef hann
á að inna nokkurt þeirra hlutverka af hendi, sem annars hvíla
á honum. Enda hefur hann létt af ríkissjóði mörgum byrðum,
er á honum hvíldu, svo sem bókakaupum til Háskólans, út-
9áfu kenslubóka, rannsóknarstofu Læknadeildar, ýmsum rit-
styrkjum, sem ríkissjóður mundi tæplega hafa komist hjá að
yeita 0. s. frv. Það var sjálfsagt, að Danmörk hætti að kosta
skrifstofuhald íslands í Kaupmannahöfn, og varla gat heldur
l<omið til mála, að Danmörk héldi áfram ársgreiðslum tll ís-
lands samkvæmt stöðulögunum.
Ekki er óhugsandi, að sumum þyki dýrkeypt fullveldi lands-
>ns. Þeir munu reikna svo: ísland hefur mist:
L Árgjaldið eftir stöðulögunum..............kr. 60,000 00
2- Kostnað til skrifstofu í Khöfn (samkvæmt
fjárl. fyrir 1925)
— 17,000 00