Eimreiðin - 01.01.1941, Síða 122

108
RITSJÁ
EIMREIÐIN'
taka neitt verulega fram venjulegri
skólapiltalýrik. En hún var mér
i fersku minni fra námsárunum, er
rétt að segja annar liver piltur i
skóla orti sætleg kenndarljóð eða
baksaði við Jiýðingar á úrvalskvæð-
um erlendra stórskálda. Man ég, að
eitt sinn lágu frammi í 5. hekk 6
þýðingar á „Annabel Lee“, og hefði
Poe mátt vera stoltur af áhuganum
að minnsta kosti, ef litið hefði upp
úr gröf sinni á þá framlciðslu alla.
Var ]>á mikil skáldaöld í skóla, eins
og reyndar oftar. Svo mun hafa
verið i tíð Tómasar einnig, því að
i einu kvæða sinna segir liann:
Þá færðust okkar fyrstu ljóð i letur,
því lífið mjög á lijörtu okkar fékk.
Og geri margir menntaskólar betur:
Ég minnist sextán skálda i fjórða
hekk.
En svo kom aftur út ijóðabók
eftir Tómas árið 1933, Fagra
veröld, og þá kom i ljós, að höf-
undinum var fyllilega alvara með
óðlistina, að ást hans á henni var
meira en skammvinnt skóla„skot“.
Af bókinni komu tvær útgáfur
sama árið og sú þriðja árið eftir,
og er bókin nú uppseld og ófáan-
leg. Sum ljóðin i þeirri bók voru
með sérkennilegum, frumlegum
svip og þrungin áfengum ilm.
Stjörnur vorsins eru að visu aðeins
29 kvæði og flest stutt, en ekkert
kvæði er þar lélegt, — og það er
meira en hægt er að segja um
flcstar Ijóðabækur, sem út koma.
Tómas Guðmundsson hefur verið
nefndur horgarskáld eða skáld höf-
uðstaðarins, og það er satt, að vænt
þykir honum um að reika vorhjört
kvöld um Austurstræti eða Lauga-
veg og yrkja um fegurðina í horg-
inni við sundin hlá. En sveitabarn
er hann þó engu að siður, austan
frá hinum dynmiklu Sogsfossum og
ann Grafningnum og Grimsnesinu
góða ekki minna en Reykjavik, eins
og sum ljóð hans hera með sér. í
kvæðum hans er mikið af fögnuði og
lífsgleði æskumannsins, en einnig
sársauki og tregi. Hann er i ætt við
Omar Khayyám, persneska skáldið,
sem orti Ferhendur tjaldarans um
vin og vif, óð og unað jarðarinnar,
en gat þó aldrei gleymt fallvaltleik
lífsins og hrörnun. Svartsýn örlaga-
trú er uppistaðan, þó að ívafið sé
rúhinglit og safirblámi æskunnar.
Er guðunum einum gefið
að ganga við tímann á bug?
spyr skáldið með beig i huga í
kvæðinu Skólabrœðrum, og svarið
verður, að mennirnir fái aldrei um-
flúið örlög hrörnunarinnar,
og hernskunnar lindir þrjóta
og hráðum leggjast þau niður,
vor hjartkæru æskuhrek.
Við verðum gráir og gamlir
og nennum einskis að njóta
og nefnum það viljaþrek.
Tómas Guðmundsson fellur
stundum i stafi yfir dýrð og fegurð
jarðarinnar. Hann reikar „sæll um
sólhjört, glitrandi torg, sæll eins og
fcrmingardrengur á nýjum skóm“,
suður við Miðjarðarhaf og lýsir í
sterkum litum náttúrufegurðinni
þar. En aldrei eru dásemdir hins
sýnilega heims svo takmarkalausar,
að þær fái rekið hinn geigvæna
grun um fallvaltleikann með öllu
á hug. í kvæðinu Bœn til Dauðans.
sem er hvort tveggja í senn heit
pcrsónuleg tjáning og köld rök-
ræða, er þetta erindi: