Eimreiðin - 01.01.1941, Síða 135

eimreiðin
SÖFNUNARSJÓÐUR ÍSLANDS
121
Þegar um smásjóð er aS ræða, sem leggja á i aSaldeildina, vilja
margir láta útborga sem mest af vöxtunum, annars verSi þetta ekki
að neinu gagni. En hér er á misskilningi byggt. Raunveruleikinn
bendir í þveröfuga átt. Ef mestöllum vöxtunum er árlega eytt, verSur
smásjóðurinn aldrei að teljandi gagni, en þó að sjóður sé lítill í
byrjun, getur hann með tímanum orðið til góðra nytja, fái hann að
aukast. Athugum töfluna. Berum saman, þegar % ársvaxta eru út-
borgaSir við það, þegar V± hlutinn er útborgaður. Lítum á, hvernig
sakir standa fertugasta áriS og einnig hið hundraðasta. í sambandi
við ákvæði um útborgun vaxta vil ég benda á Vaxtabætissjóð Söfn-
unarsjóðsins, senj sagt er frá hér siðar.
B. Nátengd aðaldeildinni er deild hinnar ævinlegu erfingjarentu
eða erfingjarentudeildin. Þar er á ferðinni þýðingarmikil nýjung,
seni á komandi timum verður þjóðinni til þrifa og þroska, ef deildin
verður metin sem vert er. Ákvæðin um erfingjarentudeildina (Söfn-
nnarsjóðslögin 18. gr. a.) eru þessi: Þar er tekið á móti fé ineð
þeim skilmálum, að jafnan skuli árlega leggjast við liöfuSstólinn
hálfir vextirnir, en liinn helmingurinn falia árlega til útborgunar
til nafngreinds manns sem vaxtaeiganda eða þeirra, sem vaxtaeig-
endur verða að innstæðunni eftir hans dag. En að hinum nafn-
Sreinda vaxtaeiganda látnum eiga ailir lögákveðnir erfingjar hans
rétt til, að innstæða sú, er hann var vaxtaeigandi að, skiptist frá
næstu árslokum eftir fráfail hans milli þeirra sem vaxtaeigenda,
eÞir þeirri tiltölu, sem fyrirskipuð er um lögerfðir. Og getur þá hver
Þeirra fengið það, sem honum hlotnast, flutt i bókum Söfnunarsjóðs-
'ns til sin sem vaxtaeiganda, og sama rétt liafa, að hverjum þeirra
látnum, allir lögákveðnir erfingjar hvers þeirra, og- sama gildir
framvegis við fráfall hvers vaxtaeiganda að nokkru af umræddu fé.
Sá, sem er vaxtaeigandi aS fé i deild hinnar ævinlegu erfingjarentu,
gelur ráðstafað vöxtum þeim, er liöfuðstóllinn ber til næstu ársloka
eftir fráfall lians og útborgast eiga, en lengra ná eigi umráð hans yfir
fé þessu. — Sá, sem leggur nokkuð af fé sínu i erfingjarentudeildina,
er að búa í haginn fyrir sig í ellinni og þvi næst fyrir afkomendur
sina mann frain af manni. Hvernig sem allt veltist fyrir þeim, hlotn-
ast þeim ofurlitlar árlegar tekjur, sem fara árlega vaxandi, þar sem
höfuðstóllinn hækkar sifellt um liálfa vextina. Nytsemi þessarar
stofnunar ætti að vera öllum augljós. Hver, sem iita vill í kringum
sig, hiýtur að minnast blásnauðra manna, sem áttu efnaða feður
og jafnvel ríka afa. Ef þetta er athugað nánar, mun oftast koma í
ijós, að afinn var dugnaðarmaSur og sparsamur. Hann lét þvi eftir
sig talsverðar eignir. Sonur hans, sem tekur við arfimým, hugsar