Eimreiðin - 01.01.1941, Page 137

eimbeiðin
SÖFNUNARSJÓÐUR ÍSLANDS
123
byrfti engan að biðja. Þetta hefði mikla þjóðfélagslega þýðingu.
Sjálfstæður efnahagur eykur manndóm og dáð lijá hverjum manni.
Þetta mál er svo mikilsvert, að full ástæða er til að athuga það
nánar. Ég tek því fram eitt dæmi úr bókum Söfnunarsjóðsins til
Slöggvunar. Árið 1913 lagði maður einn inn i erfingjarentudeildina
1000 kr. Siðan hefur engu innlagi verið bætt við, en allir vextir voru
lagðir við höfuðstólinn til órsloka 1926. Siðustu æviárin varð inn-
leggjandinn fyrir ýmsum óviðróðanlegum óhöppum, og að honum
lótnum reyndist dánarbúið ekki eiga fyrir skuldum. Innstæðan í
eefingjarentudeildinni kom ekki til skipta, þvi að með þvi að vera
löglega komin inn i deildina, var hún orðin þjóðareign, þó með þeirri
kvöð, að erfingjar frá kyni til kyns eiga rétt á hálfúrn ársvöxtum.
Síðan við árslok 1926 liefur ekkja maunsins tekið árlega út helming
vaxtanna, enda liaft þess fulla þörf. Við siðustu áramót var höfuð-
stóllinn orðinn fullar 2950 kr., en út hafa verið greiddar af vöxtuln
alls röskar 950 krónur.
Oðru hverju liafa menn spurt mig um, hvað liæft væri i þvi, sem
þeir hefðu lieyrt, að Eiríkur, bróðir minn, hefði liaft áhuga á þvi
að útrýma fátæktinni úr landinu og hann hefði talið þetta vinn-
andi verk. Ég lief getað svarað því, að þetta væri rétt, og menn auð-
vitað spurt, hver ráð væru til þess. Mér hefur verið auðvelt um
svar, því að mál þetta er mér vel kunnugt. Ráð Eiríks var það, að
seni allra flestir landsmenn notuðu erfingjarentudeildina. Hann varð
fyrir sárum vonbrigðum yfir þvi, live tómlátir menn voru um hana.
Hann hafði litið of björtum augum á hugsanaþroska og þjóðrækni
landsbúa. Fleslir liafa látið sér fátt um ráðið finnast. Það mundi
Helzt til seinvirkt, eilífðin mundi trauðla endast til þess að koma
þessu á nokkurn rekspöl. Það má satt vera, að seinagangur verði á
’nalinu, og svo hefur það reynzt liingað til. Enda engin von til, að
slikt þrekvirki sem það að gera alla landsmenn efnalega sjálfstæða
verði unnið í einum svip. Hve fljótt það tekst, fer að öllu eftir því,
hvernig eða livort að þvi er unnið, en æskilegt væri, að áhugi gæti
vaknað á þessu mannúðar- og lnenningarmáli. Eirikur gerði
s,tt i þessa ótt. Hann ákvað, að helming vaxta af minningarsjóði
þeim, sem ber nafn lians, verði úthlutað sem verðlaunum til þeirra,
sem leggja fé i erfingjarentudeildina. Fyrirfarandi ár liefur vaxta-
helmingur þessi verið kringum 30% af árlegum innlögum í deildina,
°g hafa þá verðlaunin verið sæmileg viðbót við þau og um leið hvöt
til innlaga. Annars er það komið undir vilja og áhuga þjóðarinnar,
hve fljótt erfingjarentudeildin getur orðið að almennu gagni. Þá
væri vel, ef menn almennt tækju sig til og legðu dálitinn skerf inn