Eimreiðin - 01.07.1953, Síða 28

180
STARFSEMI HEIÐAFÉLAGSINS
eimreiðiN
á józku heiðunum. Ekkert býli sést þar og engin mannleg vera
rýfur hina djúpu og ömurlegu þögn.“
Danskur prestur, sem flutti búferlum til heiðanna um líkt leyti-
lýsir þeim á þessa leið:
„Þegar maður úr frjósamri byggð er staddur á heiðinni og lítur
yfir hana, finnst honum sem hann sé staddur á hafi úti í fyrsta
sinn ævinnar, og auðn hafsins grípur hann heljartökum. Svo
mikill er ömurleiki hennar."
Og skáldið Stein Blicher líkir heiðinni við eyðimerkur Lýbíu
í kvæði, sem hann orti árið 1817.
Árið 1757 efndi danska stjómin til ritgerðarsamkeppni um það,
hvort unnt væri að breyta heiðunum á Norður-Jótlandi í akurlendi
og skóglendi og á hvaða hátt þetta væri framkvæmanlegt. Það
var józkur maður, að nafni Sören Thestrup, sem hlaut verðlaunin,
en þau voru gullpeningur. Hann heldur því fram í riti sínu, að
unnt sé að breyta heiðunum í akra, engi og skóga. Þetta sé mjög
mikilsvert menningarlífi Dana, þar sem heiðarnar séu nú heim-
kynni nokkurra fátæklinga, villidýra og óvætta.
Friðrik fimmti stofnaði ráð, sem átti að athuga möguleika þess
að rækta heiðarnar, en viðleitni hans bar ekki árangur. Nokkru
seinna lét danskur hershöfðingi gera tilraunir með ræktun heið-
anna, en starfsemi hans bar ekki árangur. Þó var málinu stöðugt
haldið vakandi, og árið 1757 stofnuðu 120 Kaupmannahafnarbúar
hlutafélag, og skyldi markmið félagsins vera ræktun heiðanna-
Um líkt leyti fluttu um 260 þýzkar fjölskyldur búferlum til Dan-
merkur og settust að á Jótlandi. Ýmiss konar vandræði mættn
þessu fólki, svo sem skortur á högum fyrir búpening þess, en hey-
leysi á vetrum. Um þetta ritar afi Enrico Dalgass laust fyrir alda-
mótin 1800, en hann var prestur hinna þýzku innflytjenda. Hann
bendir á nauðsyn þess að bæta beitilönd heiðanna og finna ráð
til þess að rækta þar tún. En hann segist ekki vita, með hvaða
hætti ræktunin yrði örugg. Það var ekki fyrr en sonarsonur hans
benti á það með óyggjandi rökum, að ræktun heiðanna yrði aldrei
framkvæmd án þess að gera skógræktina að veigamiklum þætti
ræktunarinnar.
Fyrsta tilraunin með skógrækt, sem gerð var á józku heiðunum,
var framkvæmd af danska ríkinu árið 1788, og allmikill áhug1
var ríkjandi um alla Danmörku í sambandi við þessar tilraunin
En Napóleonsstyrjaldirnar urðu til þess, að tilraunir þessar urðu
lítils virði, þar sem fjármagn skorti til framkvæmda.
Einnig gætti radda, þar sem hörðum orðum var farið um þessar