Eimreiðin - 01.07.1953, Síða 83

MMREIÐIn
RITSJÁ
235
^ýla, en meira sagt frá þvi, sem nú-
tíma ferðamaður þarf að vita. Þetta
er ariðandi í slíkum ferðabókum sem
þessari og hefur oft ekki verið gætt
1 öðrum héraðalýsingum, allt of
nhklu hrúgað saman af fornum fræð-
Uíll> visum og langlokum um allt
°nnur efni en máli skipta. Þorsteinn
sýslumaður sleppir slíkri mælgi, en
keniur þó með það í stuttu máli, sem
lélk þarf að vita, svo sem um land-
nam, sögustaði merka og stórmerka
menn, er lifað hafa í þessum sveitum.
Eins og ég sagði í byrjun þessa
stutta máls, tel ég þessa héraðslýs-
ingu hina prýðilegustu og tek enga
fram yfir hana af þeim mörgu ágætu
lýsingum, sem þegar hafa út koinið
frá Ferðafélagi Islands.
Mikill ókostur við þessar bækur
allar er það, að nafnaskrár vantar.
Þorsteinn Jónsson.
Gunnar Gunnarsson: SÁLUMESSA.
Rvík 1952. (Útg.: Landnáma.)
Þegar skáldsaga Gunnars Gunnars-
s°nar, HeiSaharmur, kom út, var
angljóst, að þar var á ferð upphaf
núkils verks. Og þó er HeiSaharmur
l,t af fyrir sig sjálfstætt snilldarrit,
se*n stendur jafnhátt og önnur beztu
skáldrit þessa fremsta skáldsagnahöf-
nndar, er á íslenzka tungu rita á
fressari öld. Frá þvi að Saga Borgar-
'ettarinnar kom út fyrst, hefur Gunn-
a‘ Gunnarsson haldið þessu tignar-
s®ti. Enda hefur það verið viður-
kennt af alþingi, með því að veita
°num hærri heiðurslaun en nokkr-
Urn öðrum íslenzkum listamanni fyn
°g siðar, — er vel, að svo var gert.
Leið nú nokkur tími svo, að hinn
jnikilvirki rithöfundur lét lítið til sín
eyra. Að visu gaf hann út nokkrar
greinar og smásögur. Sat hann þá á
búi sínu í Skriðuklaustri austur, all-
einangraður og afskekktur, og veit
ég ekki, hvernig hann hefur unað
hag sinum þar. — Ég vil skjóta þvi
hér inn í, að smásögur þær, er í
Árhók Gunnars komu, eru, a. m. k.
sumar, meistaralega góðar. — Svo
kom Sálumessa, áframhald af HeiSa-
harmi, mikil skáldsaga (320 bls.).
Það er þungt yfir þessari skáld-
sögu. Hún hefst á jarðarför og end-
ar á jarðarför. Að vísu þarf jarðar-
för ekki að vera neitt tilefni sorgar.
En það er nú svona, að þótt gott sé
gömlum og þreyttum að hvílast og
sjúkum að sofa, þá er það mannlegt
að elska lífið og þrá framlenging þess
hér á jörð. Fæstir hlakka til dauðans,
jafnvel þótt aldraðir séu og farlama,
og flestu góðu fólki verður það ósjálf-
rátt að syrgja ástvini. Trúin er veik
og óvissan mikil hjá allflestum um
það, hvað við tekur. — Nú, — en
þótt Sálumessa sé engin gleðisaga, þá
er hún mjög sönn saga af lífi fólks,
eins og það gerist, þrungin viti og
innsýn í sálir manna, góð bending
um það, hvernig lifa ber og hvernig
ekki. Bókin er ekki skrifuð fyrir
hugsunarlítið gleðifólk, — það mundi
aldrei nenna að lesa hana, til gagns
— frekar en aðrar góðar bækur.
HeiSaharmur og Sálumessa eru bók-
menntir, skrifaðar handa hugsandi
mönnum í dag og eftir nokkra manns-
aldra: bækur, sem er unun að lesa,
i góðu tómi, lesa hægt og vandlega,
sér til uppbyggingar og sálubóta.
Vonandi tekst höfundinum að ná
þeirri „einbeitingu hugans“, svo að
ég noti hans eigin orð, sem þarf til
þess að skrifa framhald þessa sagna-
bálks. Við lifum það sennilega ekki,
sem nú erum á sjöunda tugnum ævi-