Eimreiðin - 01.10.1953, Page 18

254
VALTÝR Á GRÆNNI TREYJU
eimreiðin
óþekktir, að við kennum þá til ytri einkenna, eins og klæða. Maður
á rauðum hesti. Maður í svörtum frakka o. þ. u. 1. Þeir segja Valtýr
á grænni treyju, af því að þeir þekkja ekkert annað til mannsins.
Við þekkjum hinn síðari Valtý á grænni treyju ekki öðruvísi en
sem ferðamann, og mundi þá ekki ólíklega til getið, að líkt hefði
gilt um hinn fyrri. Hins vegar gat þessi Valtýr ekki hafa haft
meiri orðstír en aðrir þeir, sem á ferðum voru og hétu umrenn-
ingar, kenndir við þjófnað, kannske af engu tilefni, hýddir, mark-
aðir og hengdir, eða sendir á Brimarhólm eftir einhverjum dóm-
nefnum í anda Stóradóms. Það hefur því ef til vill ekki þótt taka
því að vanda honum meðferðina, þótt síðar yrði vitað að þetta
var heiðursmaður, og því þótt sjálfsagt að jarða hann 1 kristinna
manna reit, eins og sagan segir, að gjört hafi verið. Og þessi
Valtýr gat verið staddur á Eyjólfsstöðum hjá frændum eða vin-
um, í dvöl, eða bara næturgestur á langri leið, svo að hæg hafa
verið heimatökin að kenna honum verknaðinn og trúlegt orðið,
að hann hefði getað valdið. Það virðist engin önnur skýring geta
verið til staðar á manni, sem hvergi er við getið í neinum heimild-
um héraðssögu, kemur hvergi fram í frændsemi við nokkurn
mann, á enga niðja þar í sveit. Það myndast ekki einu sinni um
hann þjóðsögur, nema af því tilefni einu saman, að sannreyna
tilveru hans. Það dreymir hann engan mann, það sér enginn svip
hans. Slíkur maður á ekki heima í því héraði, sem sögð er af
honum sagan, þótt svo sé nú orðið ruglað staðreyndum. Það
verður að fara fljótt yfir sögu hér á þessum stað. Valtýsnöfnin
eru næsta fá í manntalinu 1703. Aðeins einn á Héraði, Valtýr
Einarsson á Heykollsstöðum í Tungu, 56 ára gamall, og getur
ekki verið um hann að ræða, að vísu ekkert um hann vitað síðar,
og á hann þó eina dóttur barna, 18 ára gamla þá. Svo eru tvaer
rosknar konur í Breiðdal Valtýsdætur. En í Fáskrúðsfirði er
Valtýr Ásmundsson, 40 ára gamall, og á Gvendarnesi er Eyjólfur
Valtýsson, og hann á son, sem Valtýr heitir og er 15 ára gamall-
Það hefði nú einhvern tíma verið nóg efni í ruglingssögu, Valtýr
Eyjólfsson og Valtýr á Eyjólfsstöðum, og manni verður ekki
grunlaust um, að þar geti legið eitthvað af skýringum á þessan
sögu, en algerlega er það vonlaust mál að finna þær skýringar.
En ef ætti að setja þetta í samband sín á milli, verður þó fyrir
manni að hugsa, að þá hafi þetta fyrr skeð en ætlað er allt
saman, og má það vel hafa orðið. En þá er þess að gæta, að við
hefðum sennilega annálsheimildir fyrir þessum atburði, því að
Þorsteinn prestur á Hrafnagili er svo næmur á austfirzk tíðindi,