Eimreiðin - 01.10.1953, Blaðsíða 78

GuSbjörg Jónsdóttir á Broddanesi:
VIÐ SÓLARLAG. Reykjavík
1952 (Isafoldarprentsm.).
Með þessari bók lauk ritstörfum
Guðbjargar á Broddanesi. Hún var
þá orðin blind fjrrir mörgum árum
og las fyrir þær minningar sinar,
sem hún vildi enn láta koma fyrir
almenningssjónir. Þessi ættkona mín,
sem nú er látin fyrir skömmu, hafði
áður látið frá sér fara sögurnar „Her-
borg á Heiði" og „Svalviðri", sem
birtust í Kvennablaðinu, en komu út
sérprentaðar 1951, á áttræðisafmæli
höfundar. Þá hafði hún og áður rit-
að „Minningar", sem varð síðar
stofninn í aðalriti Guðbjargar: „Göml-
um glæðum“, er aflaði henni þjóð-
frægðar.
I bókinni „Við sólarlag“ birtir
Guðbjörg ýmislegt það af gömlum
minningum, sem hún átti ósagt í
„Gömlum glæðum“ og vildi halda til
haga. Svo sem búast mátti við af
áttræðri konu, sem tók ekki að fást
við ritstörf fyrr en á efri árum sín-
um, er þessi siðasta bók bæði að
heildarsniði og efni síðri hinum fyrri.
Bókin er samtíningur um menn og
málefni og gamla þjóðhætti frá æsku-
árum hennar, sem hún lét rita niður
eftir minni í þeirri röð, sem minn-
ingarnar komu fram i hug hennar.
Þannig vildi Guðbjörg lika hafa það.
Hinum ungu „skrifurum" hefði lítt
tjóað að ætla sér að „redigera" gömlu
konuna. Sjálf vissi hún fullvel, að
hún hafði farið á mis við skólun
menntunarinnar, og fann sjálf, að
styrkur hennar lá í persónuleik henn-
ar sjálfrar. Og persónuleiki hennar
er sá þráður, sem heldur bókum
hennar saman. I bókinni „Við sólar-
lag“ rabbar húsmóðirin á Broddanesi
við lesendur sina yfir kaffibollanum
og segir skoðun sína á mönnum og
málefnum, eins og svo oft áður, er
gesti bar að garði. Einkenni hennar
eru hin persónulega frásögn og um-
burðarlyndi i dómum um alla, sem
við sögu koma.
Margt er þar fróðlegt að finna
um fyrri tíma siði og hugsunarhátt.
Lýsingar hennar á húsaskipun og
heimilisbrag á æskuárum hennar eru
enn sem fyrr lifandi og litauðugar.
Aðalgildi bókarinnar liggur þó í þvl
menningarviðhorfi, sem Guðbjörg a
Broddanesi túlkar. Bókmenntafræð-
ingar siðari tima munu sjálfsagt finna
betri aldarfarslýsingar hjá öðrum rit-
höfundum. En rit Guðbjargar eru
sérstæð fyrir hina óþvinguðu frásögn.
Þar kemur fulltrúi aldarinnar og al-
þýðumenningar sinna tima til dyr-
anna eins og hann er klæddur. Ver
sjáum inn i hugskot hans, kynnumst
áhugamálum hans og lífsviðhorfi-
Mat hans á mönnum og málefnum
er mótað af þeirri alþýðumenningu,
sem á siðari tímum og fram á vora
daga hefur ríkt í landinu, þar sem