Eimreiðin - 01.07.1956, Page 87

RITSJÁ
239
sé Anonymus, sem kunnur hefur
orðið lyrir þýdd og frumsamin
kvæði undanfarin ár. Hér er svo
braut hans brotin áfram og hærra
í drjúgum áfanga. Jóhannes hefur
átt í örlagaríkri baráttu við sjálfan
sig áratuginn eftir „Sól tér sortna".
Maðurinn varð fyrir vonbrigðum,
þrátt fyrir ótvíræða sigra margra
ágætra ljóða, sem hafa skipað hon-
um á fremsta bekk skáldaþingsins.
Jóhannes hefur verið helzt til bund-
inn af rímleikni sinni og skáldskap-
urinn goldið hagmælskunnar. Þess
vegna var honuni nauðsynlegt að
freista endurnýjunar. Þeirri köllun
hlýddi hann sem Anonymus, en
gegnir nú réttu nafni í þessari við-
leitni. Raunar orti Jóhannes áður
órímuð kvæði með ágætum árangri,
en í „Sjödægru" færist hann meira
í fang en fyrr. Hann gengur til
móts við atómskáldin, án þess að
gleyma fortíðinni eða hafna reynslu
hennar. Og vissulega var tími til
þess kominn, að hann reyndi að
segja skilið við fjötra rímsins.
Árangurinn er nteð þeim liætti, að
teljast hlýtur stórsigur skáldsins og
fulltrúa nýju ljóðlistarinnar á ís-
landi, sem margir fordæma, en eru
þó í senn skemmtilegir uppreisn-
armenn og ærin framtíðarvon. —
,,Sjödægra“ er ein af beztu ljóða-
bókurn Jóhannesar úr Kötlum. Hér
kemur liann fram á sjónarsviðið
nýr og lieill eins og ungur væri.
Sumum mun finnast bókin ein-
kennast af ungæðishætti. Sú álykt-
un á nokkurn rétt á sér. Jóhannes
hefur sjaldan ort heilsteypt kvæði
eða óaðfinnanleg, þrátt fyrir sína
snörpu spretti. Enn á hann erfitt
með að smíða úr efniviðnum svo
haglega gripi, að fullkomnir geti
kallazt. Samt kann hann betur til
verka en áður. Hugkvæmnin er rík-
ari, frjálsræðið meira og úrlausn-
irnar stórmannlegri. Hins vegar
virðist skáldið ekki hafa náð jafn-
vægi þjálfunar og vinnubragða.
Jóliannesi bregzt bogalist aukaat-
riðanna. Hann spillir oft góðum
kvæðum með hálfunnum eða van-
hugsuðunt ljóðlínum, þó að aðal-
atriðin séu í ágætu lagi. Eigi að
síður er skáldskapurinn í „Sjö-
dægru“ virðingarvert afrek. Sum
ljóðin þola samanburð við það, sem
Jóhannes hefur bezt gert í fyrri
kvæðabókum sínum, og útkoma
meðaltalsins dæmist hærri en þar.
Skáklið er á réttri leið í leit og
sókn. Jóhannes reynist þeim vanda
vaxinn að endurnýjast og sameina
fortíð, nútíð og framtíð. Hann er
sjálfstæðara skáld, frumlegra og
vandvirkara.
Undirritaður rekur ekki við þetta
tækifæri einstök dæmi órímuðu
kvæðanna í „Sjödægru" þessu til
rökstuðnings, þó að vert væri. Hér
verður látið sitja við niðurstöðuna.
En bókin er merkilegt rannsóknar-
efni um þroska skáldsins og þróun
íslenzkrar ljóðlistar. Og því fer víðs
fjarri, að Jóhannes úr Kötlum glati
rímleikni sinni í nýju viðleitninni.
Sönnun þess, að hagmælska lians
sé hér í æðra veldi, er kvæðið
Ýskelfir. Þar verður ríntið að lúta
hugsuninni, en ekki hugsunin rím-
inu:
Eg litjuridaarinn rakti við
stjörnuskin
hinn rökkvaða skóg með hjartað
í bláum loga
og sofandi jörðin hrökk upp
við dimman dyn
og dauðinn þaut í himinsins
spennta ltoga.