Eimreiðin - 01.05.1968, Page 15

Tryggvi Gíslason, lektor:
BESSASTAÐIR
Útvarpsþáttur fluttur 30. júní 1968.
Bessastaðir á Álftanesi eru í
hinu forna landnámi Ingólfs
Arnarsonar, senr var frægastur
allra landnámsmanna, að því er
Ari fróði segir, af því að hann
kom að auðu landi og byggði
það fyrstur. Úr hinu mikla land-
námi sínu, er náði „milli Ölfus-
ár og Hvalfjarðar fyrir utan
Brynjudalsá .. . og öll nes út,“
lét Ingólfur rnenn fá lönd. Einn
lilaut Álftanes allt, frá Hrauns-
holtslæk, senr rennur úr Vífils-
staðavatni í Arnarnesvog, að
Hvassahrauni, ofan Hafnarfjarð-
ar.
Sá, senr nam Álftanes, hét Ás-
björn Özurarson, bróðursonur
Ingólfs. Bær hans er sagður hafa
heitið á Skúlastöðum, en það
bæjarnafn er ekki lengur til í
hinu forna Landnámi Ásbjarnar
nrilli Hraunsholtslækjar og
Hvassalrrauns, en í hrauninu
undir Lönguhlíðunr, suðaustan
Hafnarfjarðar, heitir lítill gras-
geiri Skúlatún og lrraunið þar
norður af Skúlatúnshraun, en
óvíst er með öllu, að það eigi
nokkuð skylt við hið forna bæj-
arheiti á Álftanesi, Skúlastaði.
En hvað sem þvr líður, hafa sunr-
ir fræðimenn talið, að á Bessa-
stöðum hafi búið afkomendur
Ásbjarnar landnámsmanns,
frænda Ingólfs Arnarsonar, og
sumir telja sennilegt, að Bessa-
staðir séu hinir fornu Skúlastað-
ir. Hefur þá Skúlastaðanafnið
glatazt á einlrvern lrátt, svo senr
er mannaskipti hafa orðið á jörð-
inni.
Engar spurnir fara af manni
þeinr, Bersa eða Bessa, sem Bessa-
staðir gætu heitið eftir. í Land-
námu eru nefndir sex nrenn með
þessu nafni, en vitað er um 7
aðra bæi, sem kenndir hafa verið
við Bersa, auk fjölmargra ör-
nefna um allt land, sem draga
nafn sitt af Bersa. Hitt kann að
vekja nokkra atlrygli, að Bersi
heitir lrólnri í Bessastaðatjörn.
Það er ekki fyrr en á Sturl-
ungaöld, að Bessastaðir fara að
konra verulega við sögu. Þá eru
þeir í eigu Snorra Sturlusonar,
en ekki er ljóst, hvernig Snorri
eignaðist þá, en lrann var mjög
auðugur og fjáraflanraður mikill