Eimreiðin - 01.05.1968, Page 18

90
EIMREIÐIN
eins og hann hefur verið nefnd-
ur, en Kristján var fógeti eða
umbóðsmaður höfuðmannsins,
Laurentiusar Múle. Kristján
hafði áður verið bæjarstjórnar-
skrifari í Kaupmannahöfn, og af
því mun viðurnefni lians dregið.
Þegar andstæðingar Jóns Arason-
ar höfðu sigrazt á honum, var
fyrstgert ráð fyrirþví, aðhannog
synir hans, Björn og Ari, skyldu
geymdir í haldi og látnir bíða al-
þingisdóms samkvæmt lögum
og landsrétti. Atti að skipta þeint
á höfuðból sigurvegaranna,
Bessastaði, Skálholt og Snóksdal,
en þessi ráðagerð fórst fyrir, af
því að Kristján skrifari treysti
sér ekki til að halda neinn þeirra
af ótta við fylgismenn þeirra
meðal norðlenzkra útróðrar-
manna um Suðurnes. Þá var af-
ráðið, að öxin og jörðin geyntdu
þá bezt. Sent var eftir böðlinum
til Bessastaða, og segir svo í
gömlum þætti, að hann héti Jón
Ólafsson, herfileg kind sunn-
lenzk, og hafði hann ekki réttað
áður utan einn mann.
Segja má, að á árunum 1551
til 1555 hafi ísland verið her-
numið land, en herforingjarnir
höfðu einkum aðsetur sitt á
Bessastöðum.
Ýmsir valdsmenn, er sátu á
Bessastöðum á ofanverðri 16du
öld, voru stjórnsamir, og var þar
á ýmsa lund höfðingsskapur og
stórmennskubragur. Meðal þess-
ara manna var Páll Stígsson, sem
var mikill fyrir sér og stjórn-
samur höfðingi, trúmaður og
framfaramaður á sína vísu, en
siðavandur og harður, eins og
stóridómur hans frá 1564 sýnir.
Páll Stígsson andaðist á Bessa-
stöðum í maí 1566 og var jarð-
settur fyrir framan altarið í
Bessastaðakirkju, sem þá var. Sá
steinn er enn í kirkjunni, og á
honum er mynd af Páli í hertygj-
um og skjaldarmerki ætta lians í
hornunum, og á steininum er
Páll kallaður kóngsins af Dan-
mörku befalningsmaður yfir Is-
landi.
í upphafi 17du aldar sat á
Bessastöðum Herluf Daa hirð-
stjóri, er var ævintýramaður, er
hafði víða farið, verið í Hollandi
og á Spáni og í hernaði á móti
Tyrkjum. Hann stýrði herskip-
um og varð aðmíráll, en ævi sinni
lauk hann í Kaupmannahöfn,
fátækur maður og forsmáður.
Á eftir honunt kom hér Frið-
rik Friis, mikilsháttar maður, er
virðist hafa haft í hyggju ýmsar
umbætur í landsmálum. En hann
tók sótt í hafi á leið til íslands
og andaðist þremur nóttum eftir
að hann steig á land á Bessastöð-
um, og var þar jarðsettur. Síðar
létu ættingjar hans grafa hann
upp og flytja til Danmerkur.
Árið 1627 komu til fslands sjó-
ræningjar frá Alsír, er íslending-
ar kölluðu Tyrki. Konm þeir að