Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Síða 92

SKÓLASAFNSFRÆÐI - SÉRSTÖK NÁMSGREIN
Að byggja upp safnkost og skipuleggja hattn
Til þess að skólasafn nýtist nemendum og kennurum í skólastarfi þarf að byggja
upp fjölbreytt og gott grunnsafn bóka og nýsigagna sem síðan er aukið og bætt eftir
þörfum. Safninu er ætlað að styðja við nám í öllum námsgreinum nemenda á
aldrinum 6-16 ára (Aðalnámskrá grunnskóla 1989:17-18), en einnig að koma til móts
við áhugasvið og óskir nemenda um bækur og gögn til að nota í tómstundum. Enn
fremur þarf að vera til gott safn fræðirita, tímarita og annarra gagna fyrir kennara.
Skólasafnskennari á að vera sérfróður um bækur og kennslugögn til nota á
skólasafni í grunnskóla. Hann þarf því að hafa víðtæka þekkingu á sviði skáldrita,
einkum bama- og imglingabóka, jafnt sem fræðirita, og þekkingu á nýsigögnum af
öllum gerðum, svo sem myndböndum, hljómdiskum, skyggnum, glærum, hljóð-
bókum, tölvuforritum og tölvudiskum með texta og/eða myndum. Til þess að svo
megi verða þarf skólasafnskennarinn að fá staðgott yfirlit yfir þau gögn sem á
boðstólum eru og haldgóða kennslu í að meta þau á bókmenntalegum, kennslu-
fræðilegum og listrænum grunni. Hann þarf að þekkja til lestrarvenja barna og
unglinga og kunna skil á kenningum um lesskilning. Við val á safnkosti þarf skóla-
safnskennarinn enn fremur að taka mið af námsefni og kennsluaðferðum í grunn-
skóla.
Skólasafnskennari þarf að þekkja bókasafnakerfi landsins, hafa gott yfirlit yfir
og geta nýtt bókaskrár og gagnabrunna á netum sem að notum koma í starfi hans.
Einnig þarf hann að þekkja flokkunarkerfi Deweys, skráningarreglur og geta unnið
við spjaldskrá. Allt bendir til þess að innan fárra ára verði flest skólasöfn með
tölvutækar skrár. Skólasafnskennarinn þarf að hafa á valdi sínu ýmis önnur störf í
tengslum við rekstur á safnkosti, svo sem kaup og frágang á gögnum, uppröðun,
grisjun, safntalningu og skýrslugerð. Auk þess er æskilegt að hann hafi nokkra
þekkingu á innréttingum og búnaði skólasafna.
Þess ber að geta að fræðsluskrifstofumar í Reykjavík og á Reykjanesi veita
skólasöfnunum í fræðsluumdæmum sínum sérfræðilega ráðgjöf og þjónustu. Er hér
einkum um að ræða innkaup (eftir pöntunum skólasafnskennara), flokkun, skrán-
ingu og frágang á gögnum. Umfang og inntak þjónustu við söfnin af hálfu fræðslu-
yfirvalda í landinu hefur augljós áhrif á starfsvettvang skólasafnskennarans. Eðli
þessarar þjónustu ræður því miklu um hvers konar menntun kemur starfsfólki
safnanna að bestum notum. Þetta á ekki síst við um flokkun og skráningu gagna og
spjaldskrárgerð.
Til þess að byggja upp safnkost á skólasafni og gera hann aðgengilegan nem-
endum og kennurum þarf skólasafnskennari, eins og áður var að vikið, að búa yfir
bæði bókasafnsfræðilegri og kennslufræðilegri þekkingu sem tæpast verður aðskil-
in. Athugum í þessu samhengi hvaða þættir, sem nefndir hafa verið hér á undan,
hafa áhrif á val á safnkosti. Enn fremur er fróðlegt að átta sig á hvaða þættir eiga
heima í námi fyrir kennara og bókasafnsfræðinga þótt í öðrum mæli sé en í námi
ætluðu skólasafnskennurum. Þetta er sýnt í Töflu 4.
Að mínu áliti eiga margir þáttanna heima í námi bæði fyrir bókasafnsfræðinga
og kennara þótt munur geti verið á umfangi og áherslu. Samkvæmt töflunni geta að-
eins þrír þættir flokkast einvörðungu undir annað af þessu tvennu, en slíkt hlýtur
90