Uppeldi og menntun - 01.01.1995, Blaðsíða 100

RÁÐGJÖF í SKÓLUM
áhrif á sjálfsmynd einstaklinga, sem endurspeglaði lífsviðhorf þeirra og gildismat,
hafði áhrif á þróun kenninga um starfshæfni og persónulegan þroska einstakl-
inganna á fyrri hluta tuttugustu aldar. Náms- og starfsráðgjöf byggir á kenningum
um að aðstoða skuli einstaklinga í að þróa sjálfsmynd sína og afla sér virðingar í
verkskiptu samfélagi nútímans, þar sem hlutverk hvers og eins sé þroskavænlegt
fyrir hann sjálfan og samfélagið (Crites 1981:22).
Starfsstétt námsráðgjafa er fremur ung á Islandi og er enn að mótast. I frum-
varpi til laga um grunnskóla frá árinu 1973 var gert ráð fyrir skólaráðgjöfum í
grunnskólum. Átti hlutverk þeirra að vera að veita leiðsögn í starfsaðferðum við
nám og í náms- og starfsvali en sinna auk þess geðrænum vandamálum. Heimild til
að ráða skólaráðgjafa var lögfest með grunnskólalögunum árið 1974. Lítið varð úr
þessari heimild og eru námsráðgjafar í skólum á Islandi aðallega starfandi á
framhaldsskólastigi, en það var í gagnfræðaskóla Garðahrepps sem fyrsti námsráð-
gjafinn hóf störf 1972 (Gerður G. Óskarsdóttir 1984:39). Áherslur í starfi námsráð-
gjafa mótast af menntun þeirra svo og starfsemi skólanna. Námsráðgjafar á grunn-
skólastigi eru mun færri, en gera má ráð fyrir að þeim fjölgi ár frá ári með tilkomu
nýlegrar námsbrautar í námsráðgjöf við Háskóla íslands.
í reglugerð um framhaldsskóla (nr. 23/1991) segir m.a. að við hvem fram-
haldsskóla skuli starfa námsráðgjafi sem sinni jafnt nemendum sem kennurum við
skólastarfið auk þess að vera skólastjóm til ráðuneytis. Ennfremur skal námsráð-
gjafi hafa samband við forráðamenn nemenda, hafa samvinnu við umsjónarkenn-
ara, sérkennara, sálfræðinga og fleiri sérfræðistéttir þegar þörf krefur. Að öllu jöfnu
er starf námsráðgjafa víðtækt og snertir allt skólastarf.
Samkvæmt skýrslu nefndar um námsráðgjöf og starfsfræðslu, sem unnin var á
vegum menntamálaráðuneytis, er hlutverk námsráðgjafa m.a. að sinna fyrirbyggj-
andi störfum og veita skólastjómendum og kennurum ráðgjöf varðandi nám nem-
enda. Einnig er þeim ætlað að vísa nemendum og foreldrum þeirra á aðra sér-
fræðiþjónustu, t.d. sérkennara og sálfræðinga. Námsráðgjafi er bundinn þagnar-
skyldu gagnvart nemendum sem er ein forsenda þess að hann geti aðstoðað nem-
endur við að leysa úr persónulegum vandamálum. Námsráðgjafi þarf einnig að
hafa með höndum upplýsingasöfnun á efni sem tengist náms- og starfsfræðslu,
styðja við bakið á þeirri fræðslu og stuðla að því að hún eflist. Hann þarf að fylgjast
með námi nemenda, aðstoða þá sem þurfa og veita þeim leiðsögn í að efla sjálfs-
mynd sína og að setja sér markmið með námi sínu. Námsráðgjöf á ekki að vera
hluti af stjómun skóla og hún er fyrir alla nemendur (Námsráðgjöf og starfsfræðsla
1991).
Hlutverk námsráðgjafa er umfangsmikið og er enn á byrjunarstigi, sérstaklega í
grunnskólum, og þess vegna er ekki víst að allir námsráðgjafar hafi aðstæður til að
sinna hlutverki sínu eins og skyldi. í framhaldsskólum er námsráðgjöf orðin al-
menn og þar sem ekki eru einnig sérkennarar hafa námsráðgjafar átt sinn þátt í að
aðstoða nemendur með námserfiðleika. Að mati námsráðgjafa í framhaldsskólum
er þörf fyrir sérkennslu á framhaldsskólastigi mjög mikil eins og síðar verður greint
frá.
98