Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Blaðsíða 60

BETUR M Á E F DUGA SKAL
nánar í Gordon, Holland og Lahelma, 2000b:189; Guðný Guðbjörnsdóttir, 2001, 2003;
Apple, 2001a og b).
Hefðbundin, greinabundin námskrá eins og námskrá framhaldsskólans gefur lítið
rými fyrir umfjöllun um jafnréttismál. Hefðarsinnar (traditionalists) líta á námskrána
sem innihald skólastarfs með áherslu á klassískar námsgreinar og grunnfærni, á
þekkingu og að hugsa rökrétt. Þekking kennarans er í fyrirrúmi fremur en áhugamál
nemenda. Framfarasinnaðar námskrár í anda Deweys og svokallaðar póst-
módernískar námskrár þykja líklegri til að skila árangri í jafnréttismálum (Behar
Horenstein, 2000). I hinum fyrrnefndu er lögð áhersla á reynslu nema og þverfaglegt
nám þannig að auðvelt sé að samhæfa áhugamál nemenda og þær þjóðfélagslegu og
menningarlegu aðstæður sem þeir búa við. í síðarnefndu námskránum er áhersla
lögð á félagslega stöðu nemenda og reynslu þeirra sem mótast m.a. af kynferði, kyn-
þætti, kynhneigð, uppruna eða búsetu. Póstmódernistar gagnrýna hefðbundnar
námskrár vegna þess að þær bjóði nemum ekki upp á jafnrétti til náms; haldi uppi
gildum og þekkingu ráðandi stétta; þaggi niður í jaðarhópum og horfi fram hjá stað-
bundinni, menningarbundinni þekkingu sem viðurkennir fjölmenningu og stað-
bundnar aðstæður. Mælt er með opnari námskrá sem er í stöðugri mótun og getur
tekið á málefnum líðandi stundar og áhuga nema. Menningarástand samtímans,
nýfrjálshyggjustefnan í menntamálum og aukin áhersla á viðmiðunarþekkingu
(standards) (sjá nánar um þetta hugtak t.d. í Kelly, 1999: 187-190), sbr. aukna áherslu á
samræmd próf, kalli á endurskoðun á því hvað er skilgreint sem þekking í skólum
(Behar-Horenstein, 2000; Davis, 2002; Apple 2001a og 2001b). Einnig er mjög mikil-
vægt að þróa jafnréttismælikvarða til notkunar í skólum sem einn af opinberum
mælikvörðum eða viðmiðum um árangur skólastarfs (Guðný Guðbjörnsdóttir, 2001).
Viðunandi undirbúningur fyrir þegna af báðum kynjum í jafnréttisþjóðfélagi getur
hvorki takmarkast við einstakar fræðigreinar né námskeið. Ef stefna á að því að víkka
út menntahugtak framhaldsskólans þannig að það svari því markmiði jafnréttislag-
anna að bæði kynin verði búin jafnt undir atvinnulíf, fjölskyldulíf og sem virkir borg-
arar, þá þarf breyttar námskrár er stefni að því að afmá skilin á milli opinbers lífs og
einkalífs, hins persónulega og þess pólitíska þannig að bæði kyn verði í raun búin
undir þátttöku í lýðræðisþjóðfélagi (Bernard-Powers, 1995: 205).
Þó að samþætting sé opinberlega viðurkennd aðferð í jafnréttisstefnu Evrópusam-
bandsins, EES, jafnréttislaganna og ríkisstjórnar íslands og endurspeglist í sérriti
sem menntamálaráðuneytið gaf út (Jafnrétti til menntunar) á sama tíma og námskrár
framhaldsskólans, þá er forðast að fjalla um kynferði í námskránum; í staðinn eru
kynhlutleysi, kynblinda og undirbúningur fyrir nám og atvinnulíf ráðandi. Nokkur
dæmi um sértækar aðgerðir mátti þó finna t.d. í umfjöllun um upplýsinga- og tækni-
mennt. Þrátt fyrir stór orð um mikilvægi upplýsingatækni fyrir framtíð ungs fólks af
báðum kynjum er ekki að sjá að námskráin tryggi nema lágmarksfærni með einum
valáfanga.
Umræðan um kynferði og skólastarf hefur sveiflast frá klisju níunda áratugarins
um bældar stúlkur og virka stráka yfir í aðra vafasama mynd af stelpum sem fá háar
einkunnir og fara í framhaldsnám og strákum sem fá lægri einkunnir og hætta fyrr í
58