Tímarit lögfræðinga - 01.07.1956, Blaðsíða 8

Um eignar- og umráðarétt jarðhita
I. Hér verður fjallað um þá spurningu, hversu háttað
sé að íslenzkum lögum eignar- og umráðarétti að jarð-
iiita. Jafnframt verður að því vikið, hver stefna muni í
þeim efnum hallkvæmust hagsmunum bæði einstaklinga
og þj óðarheildar. Hugsanlegt er, að löggjöf annarra þjóða
á þessu sviði, eða um önnur sambærileg efni, geti verið
til leiðheiningar um lagasetningu. Þess vegna verður einn-
ig vikið að skipan þessarra mála hjá öðrum þjóður.
Hér verður hins vegar ekki rætt um þá miklu þýðingu,
sem hagnýting jarðhitans liefur og getur haft fyrir þjóðar-
búið, Þess má þó aðeins geta, að menn gera sér vonir um,
að hægt verði í framtíðinni að nota jarðhita til raforku-
vinnslu og efnaiðju. En eins og kunnugt er, hefur jarð-
hitinn hér hingað til verið notaður til hitunar híbýla,
gróðurliúsa og sundlauga. Hefur sú hagnýting jarðhitans
þegar mikla þjóðliagslega þýðingu og á vafalaust eftir að
aukast enn stórlega. Fróðir menn hafa áætlað, að jarðhiti
hér á landi myndi, ef unnt reyndist að virkja hann allan,
samsvara 300 tonnum af olíu á klukkustund, eða um 2,6
millj. tonna af olíu á ári. Hér er að sjálfsögðu um ágizk-
un að ræða. En það leikur samt eigi á tveim tungum, að
í jarðhita landsins eru stórkostleg verðmæti fólgin. Með
aukinni þekkingu og bættri tækni hafa nýjar og áður
óþekktar leiðir opnazt til nýtingar á þessum náttúruauði.
Má því öllum vera ljóst, að miklu skiptir, hversu skipað
er umráða- og eignarrétti að þessum náttúruauðlindum.
Skulu nú athuguð lagaboð, er það efni varða.
II. I 10. gr. vatnalaganna nr. 15 frá 1923 segir:
„Um hveri, laugar og ölkeldur skal fara eftir 9. gr.
með þeim takmörkunum, er hér segir: a) Óheimilt er
134