Tímarit lögfræðinga - 01.01.1965, Page 12

sautjándu öld, virðist komin meiri fesla á um þessi efni,
cg sýsluskipunin hefur þá færst mjög í það horf, sem nú
er orðið.
n. Veitingavaldið.
1 samningi Islendinga og konungs, Gamla sáttmála, sem
gilti fyrir allt landið frá 1264 segir meðal annars, að sýslu-
menn skyldu vera íslenzkir og af ættum þeirra, sem gáfu
upp goðorð sín. Með ákvæði þessu virðist konungi fengið
vald til þess að skipa sýslumenn. I löghókunum eru engin
ákvæði um skipun sýslumanna, enda má telja það eðlilegt,
fyrst konungur hafði fengið veitingavaldið í sínar hendur.
Af réttarbót konungs fi'á 1342 má sjá, að konungur hefur
talið sig hafa veitingavaldið, því að þar er svo boðið, að
enginn maður taki sýslur til nokkurs langframa, það sem
konungdóminum heyri til að skipa. x) Hinir fyrstu sýslu-
menn i landinu hafa að líkindum fengið sýsluvöld sín
milliliðalaust frá konungi. Gegn uppgjöf goðorða sinna
hafa þeir fengið sýsluvöld frá konungi. Jón Sigurðsson
telur t. d., að Þorvarður Þórarinsson hafi árið 1265 fengið
sín fornu goðorð að léni af konungi1 2) og eins og áður
segir haft Múlaþing til yfirsóknar árið 1276. Dr. juris
Björn Þórðarson telur, að Þorvarður hafi farið með erfða-
goðorð sín til dauðadags 3) og að hann hafi áskilið það, er
liann gekk konungi á hönd, að hann héldi sínu fyrra
mannaforræði.4 5 6)
Þegar konungur tekur upp þann hátt, að skipa hirð-
stjóra yfir landið, (1341)°) og a. m. k. stundum leigja
þeim landið sem lén (1354, 1358 og 1361)°) virðist kon-
ungur fljótlega hafa afhent hirðstjórum valdið til þess
1) í. F. II, 765.
2) í. F. I, 663.
3) Dr. juris B. Þ.: Síðasti goðinn, bls. 105.
4) Sama rit, bls. 165.
5) Annálar G. J., bls. 117.
6) Annálar G. J. bls. 122, 123 og 124.
6
Tímarit luyfræðinga