Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Side 85

39/1922 um lausafjárkaup og 29. gr. laga nr. 56/1978 um verðlag, samkeppnishöml-
ur og óréttmæta viðskiptahætti, en hún hljóðar svo:
„Yfirlýsingu um ábyrgð má því aðeins gefa, að ábyrgðaryfirlýsingin veiti viðtakanda
betri rétt en hann hefur samkvæmt gildandi lögum“.
Því var haldið fram af hálfu H að skýra bæri framangreint ákvæði þannig að óheimilt
hefði verið að setja í ábyrgðaryfirlýsinguna ákvæði um að H ætti að greiða flutnings-
kostnað vélarinnar til viðgerðarstaðar. Væri ákvæðið því ekki skuldbindandi fyrir hann.
Almennar reglur um bætur innan samninga skylduðu I til að greiða þennan kostnað.
Af hálfu í var því haldið fram að framangreint ákvæði ætti ekki að hafa áhrif á
gildi kaupsamnings aðila. Abyrgðaryfirlýsingin viki til hliðar ákvæðum laga um
lausafjárkaup, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1922.
Hæstiréttur féllst á að I bæri að greiða flutningskostnaðinn ef beitt væri bóta-
ákvæðum lausafjárkaupalaganna, en ekki ábyrgðaryfirlýsingunni.
I dómi Hæstaréttar var síðan tekið fram að í héraðsdómi kæmi fram vafi um það
hvemig skýra bæri 29. gr. laga nr. 56/1978. Almennar reglur um skýringu undan-
tekningarákvæða og ýmis lögskýringargögn væru þar talin benda til þess að rétt væd
að beita þröngri skýringu. Niðurstaða Hæstaréttar var á hinn bóginn sú að orðalag
29. gr. laga nr. 56/1978 gæft ekki tilefni til vemlegs vafa í málinu. Það fæli í sér að
meta yrði hvort ábyrgðaryfirlýsing I væri með þeim hætti að réttur H yrði betri ef
beitt væri almennum reglum en hann væri samkvæmt yfirlýsingunni. Ekki væri ástæða
til að víkja frá orðum ákvæðisins á gmndvelli áðurgreindra lögskýringarsjónarmiða
og gagna. Síðan sagði: „Þegar ábyrgðarskilmálamir em virtir í heild er ljóst að þeir
veita kaupanda ekki betri rétt en hann á gagnvart seljanda samkvæmt reglum laga nr.
39/1922. Akvæði 29. gr. laga nr. 56/1978 er í samræmi við almenn viðhorf um laga-
vemd kaupanda og neytendavemd, svo og það viðhorf sem markar samningsrétt hér
á landi eftir breytingu þá á lögum nr. 7/1936 um samningsgerð, umboð og ógilda
löggeminga, sem gerð var með 6. gr. laga nr. 11/1986. Samkvæmt þessu ber að líta
svo á að hið umdeilda ákvæði í ábyrgðaryftrlýsingunni, sem stefnda [í] gaf út í janúar
1984, sé ógilt gagnvart áfrýjanda [H]“.
Þessi dómur markar stefnu í því hvemig skýra beri 29. gr. laga nr. 56/1978
um verðlag, samkeppnishömlur og óréttmæta verzlunarhætti. Ákvæðið haft
þau áhrif að einkarétti að það veiti rétt til að ógilda samning. Samkvæmt því
er ákvæðið viðbót við ógildingarákvæði samningalaganna. Þeirri skýringu er
hafnað að það beri að skýra þröngt þar sem það sé undantekning frá þeirri
meginreglu að samningsfrelsi ríki.27
7.3 Dómstólar hverfa frá fyrri framkvæmd
Eins og áður hefur verið minnzt á sýnir reynslan að Hæstiréttur víkur ógjarn-
an frá fordæmum sínum. Eigi að síður má benda á allmörg dæmi um að for-
dæmum sé ekki fylgt. Á það bæði við Landsyfirréttinn og Hæstarétt. Með því
27 Páll Sigurðsson: Kauparéttur. Rv. 1988, bls. 294 o. áfr. þar sem niðurstaða er önnur en í dómi
Hæstaréttar.
79