Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Blaðsíða 8

eða 23%. Þrír dómaranna höfðu ekkert starfað innan dómskerfisins eða 8% og
einn hafði starfað bæði innan og utan dómskerfisins eða 3%.
Af þeint 13 sem einhverja reynslu höfðu af störfum utan dómskerfisins
störfuðu 6 við lögmennsku í eitt ár eða lengur og 7 við stjómsýslu af ýmsu tagi
í eitt ár eða lengur.
Þessar tölur tala sínu máli. Eðlilegt er að spyrja hvort af þessari framvindu
mála hafi fengist slæm reynsla. Því verður að sjálfsögðu hver að svara fyrir sig
en skoðun þess sem þetta ritar er sú að svo sé alls ekki. Jafnframt má spyrja
hvort heppilegra hefði verið að menn með annars konar starfsreynslu hefðu
valist til dómarastarfa. Við þeirri spumingu verður hins vegar aldrei gefið neitt
viðhlítandi svar þar sem samanburðinn vantar.
Þótt starfsreynsla dómara skipti vissulega máli þá verður að hafa í huga að
margt fleira þarf til að koma. Dómari þarf að hafa alhliða þekkingu á lögum og
lagaframkvæmd. Hann þarf að hafa skarpa rökhugsun og skýra framsetningu í
töluðu og rituðu máli. Hann þarf að hafa ríka réttlætiskennd, kurteisi og
velvilja. Starfsreynslan getur hjálpað hér til en hún ein skiptir ekki höfuðmáli.
Þótt sú tíð sé liðin að flestir héraðsdómarar komi úr hópi dómarafulltrúa má
þó ekki gleyma því að enn er til að dreifa nokkrum fyrrum dómarafulltrúum
sem eru álitleg dómaraefni.
Hvað ber þá framtíðin í skauti sér um dómara framtíðarinnar? Segja má að
aðeins eitt sé ljóst að því leyti, en það er að dómarar framtíðarinnar munu
eðlilega ekki lengur koma úr hópi dómarafulltrúa.
I framsöguræðu sinni á fundi lögmanna hélt Jón Steinar Gunnlaugsson því
eindregið fram að dómarar framtíðarinnar myndu koma úr hópi lögmanna og
taldi að það væri æskilegt sakir reynslu lögmanna af mönnum og málefnum.
Fyrir þessu færði hann ýmis rök sem vel er hægt að taka undir en nefndi tæpast
aðra lögfræðinga til sögunnar. Það verður að teljast full mikil einsýni. Hafi það
verið óheppilegt að dómarar til þessa hafi valist svo mjög úr einum hópi, þ.e.
hópi dómarafulltrúa, sakir einhæfrar reynslu, þá myndu sömu gallar að þessu
leyti fylgja dómurum sem kæmu úr lögmannahópnum. Æskilegt verður að telja
að innan dómarahópsins safnist sem fjölbreyttust reynsla en það hefur ætíð
verið svo að dómarar hafa miðlað hver öðrum af reynslu sinni þegar því hefur
verið komið við.
Hverjir aðrir lögfræðingar koma til álita sem dómaraefni en lögmenn? Ymsa
má þar nefna til. Þeir lögfræðingar sem starfa hjá umboðsmanni Alþingis fást
við vandamál af ýmsum toga þótt þau tengist flest stjómsýslunni í landinu.
Álitum umboðsmanns svipar um margt til dóma enda fjallar hann oft á tíðum
um mál sem eins mætti reka fyrir dómstólum. Og víst er að umboðsmaður þarf
að hafa mikil samskipti við fólk með vandamál sem á því brenna.
Þá skal bent á að úrskurðamefndum á vegum stjómsýslunnar fjölgar sífellt,
nánast frá degi til dags. Þar safnast efalaust saman drjúg reynsla sem dómara
gæti komið að góðu gagni. Ymis önnur störf innan stjómsýslunnar geta og verið
mönnunr reynsludrjúg.
2