Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Blaðsíða 28

verða tekin upp á ný, sbr. 2. mgr. 157. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti
o.fl. Sú heimild er bundin við tiltekin óviss réttindi sem ekki geta staðið í vegi
greiðsluskyldu ábyrgðarmanns.37
Ef kröfuhafi hefur ekki þegar fyrir gjaldþrotaskipti á búi aðalskuldara tryggt
sér tilskilda sönnun fyrir ógjaldfæmi hans getur kröfuhafa orðið sú sönnun tæk
eftir því sem skiptameðferðinni vindur fram. Þannig væri unnt með yfirlýsingu
skiptastjóra þrotabús, í kjölfar athugunar hans á eignum og réttindum búsins, að
sýna fram á eignaleysi þess og væri það væntanlega fullnægjandi til að kröfu-
hafi gæti gengið að ábyrgðarmanni og krafist greiðslu. Þegar gera má ráð fyrir
að til úthlutunar komi leikur hins vegar meiri vafi á hvort greiðsluskyldan verði
virk við það eitt að aflað sé upplýsinga um efnahag búsins þannig að áætlað
verði hvað komi í hlut kröfuhafa. Ef á það verður fallist væri aðstaðan sú að
kröfuhafi gæti gengið að ábyrgðarmanni og krafist greiðslu í þeim mæli sem
ætla mætti að ekki fengist fullnusta við skiptin, jafnvel þannig að greiðslu-
skyldan yrði virk í áföngum eftir því sem líður á skiptameðferðina og staða
búsins verður gleggri. Þetta kemur síður til álita í ljósi þeirrar meginreglu ein-
faldrar ábyrgðar að greiðsluskylda ábyrgðarmanns er háð því að leitað hafi
verið þeirrar fullnustu sem kröfuhafi getur fengið úr hendi aðalskuldara.38 Þetta
gæti einnig verið örðugt í framkvæmd þar sem með áætlanir á fyrri stigum um
efnahag þrotabús getur gjaman brugðið til beggja vona.
Við úrlausn þess hvort greiðsluskylda ábyrgðarmanns geti orðið virk strax
við úrskurð um gjaldþrotaskipti á búi aðalskuldara skiptir máli að bú verður
tekið til skipta þótt aðalskuldari geti að einhverju marki staðið skil á skuldbind-
ingum sínum, sbr. 64. gr. og 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti
o.fl. Hér sem í öðmm tilvikum verður að hafa til hliðsjónar að almennt verður
greiðsluskylda ábyrgðarmanns ekki virk nema leitað hafi verið þeirrar fullnustu
sem fengin verður hjá aðalskuldara. Kemur því tæplega til álita að greiðslu-
skylda ábyrgðarmanns geti orðið virk við það eitt að bú aðalskuldara sé tekið
til gjaldþrotaskipta. Þótt úrskurður um gjaldþrotaskipti hafi gengið gæti aðstað-
an hæglega verið sú að vænta megi fullnustu krafna við skiptin í meira eða
minna mæli, auk þess sem þeim getur lokið á þann veg að búið verði framselt
aðalskuldara til frjálsra umráða, sbr. 2. mgr. 154. gr. laga nr. 21/1991. Ef þetta
er raunin er sennilegt að kröfuhafi verði að halda að sér höndum og sjá hvemig
skiptunum vindur fram en í öðmm tilvikum ætti honum án teljandi dráttar eða
fyrirhafnar að vera unnt að gera greiðsluskyldu ábyrgðarmanns virka með því
að sýna fram á að engin fullnusta fáist við skiptin.
37 í kenningum fræðimanna hefur almennt verið lagt til grundvallar að greiðsluskylda ábyrgðar-
manns verði jafnan ekki virk fyrr en skiptum á búi aðalskuldara er lokið. Sjá Hans Viggo Godsk
Pedersen: Kaution, bls. 27-28; Hans Verner Hpjrup: Kaution, bls. 11; H. Krag Jespersen:
Kaution, bls. 27. Henry Ussing vísar til þess að réttarframkvæmdin í Danmörku hafi verið á
þennan veg en telur heppilegra að víkja frá þeirri reglu. Sjá Kaution, bls. 86-87. Sjá hins vegar aðra
niðurstöðu hjá Lennart Lynge Andersen og Erik Werlauff: Kreditretten, bls. 263.
38 Carsten Smith: Garantirett I, bls. 226.
22