Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Blaðsíða 32

fæmi skuldara við þessar aðstæður og samræmist sú niðurstaða því markmiði
að einföld ábyrgð geti verið raunhæf trygging fyrir efndum kröfu.44
3.4 Tjónsábyrgð
Kröfuábyrgð er unnt að haga þannig að ábyrgðarmaður skuldbindi sig til að
bæta kröfuhafa það tjón sem hann verður fyrir í skiptum við aðalskuldara og er
sú tegund ábyrgðar nefnd tjónsábyrgð (d. tabskaution). Þetta felur í sér tak-
mörkun á skuldbindingu ábyrgðarmanns þar sem honum verður ekki gert að
greiða meira en sem nemur sannanlegu tjóni kröfuhafa. Þessari tegund ábyrgðar
svipar mjög til einfaldrar ábyrgðar.45
Svo sem áður er rakið verður greiðsluskylda ábyrgðarmanns samkvæmt ein-
faldri ábyrgð ekki virk fyrr en kröfuhafi sannar að engar efndir verði fengnar úr
hendi aðalskuldara vegna ógjaldfæmi hans. Almennt ætti sönnun þar að lútandi
einnig að leiða í ljós það tjón sem kröfuhafi hefur orðið fyrir. Því verður að ætla
að sambærilegar reglur gildi um greiðsluskyldu ábyrgðarmanns án tillits til þess
hvort um er að ræða einfalda ábyrgð eða tjónsábyrgð. Þessar tegundir ábyrgðar
eru þó ekki í öllum atriðum hliðstæðar og má lýsa því þannig að tjónsábyrgð sé
enn minna íþyngjandi í garð ábyrgðarmanns en einföld ábyrgð.46 Astæða er til
að gera nánari grein fyrir þessu.
Þegar veð í eign þriðja manns stendur til tryggingar kröfu verður greiðslu-
skylda samkvæmt tjónsábyrgð ekki virk fyrr en leitað hefur verið fullnustu í
veðinu. Það sama á við þegar krafa er einnig tryggð með annarri ábyrgð og sú
ábyrgð er ekki tjónsábyrgð. Þetta leiðir af því að endanlegt tjón kröfuhafa hefur
ekki verið sannreynt fyrr en gengið hefur verið að þessum tryggingum.47 Þenn-
an rétt hefur hins vegar ábyrgðarmaður ekki samkvæmt einfaldri ábyrgð nema
svo hafi beinlínis verið samið. Einnig verður ekki talið koma til álita að tjóns-
ábyrgð verði virk fyrr en við skiptalok ef bú aðalskuldara hefur verið tekið til
gjaldþrotaskipta og vænta má úthlutunar upp í kröfu úr búinu.48 Þessi niður-
staða er hins vegar ekki jafn vafalaus þegar ábyrgðin er einföld, svo sem rætt er
í kafla 3.3.3.3. Loks verður að telja að kröfuhafi verði að sýna ábyrgðarmanni
samkvæmt tjónsábyrgð hæfilegt tillit og halda kröfu sinni til haga gegn aðal-
skuldara. Verði kröfuhafi fyrir frekari tjóni vegna vanrækslu í þeim efnum
44 Sjá nánar Carsten Smith í Garantirett I, bls. 193-195, en þar er fjallað um norska dómafram-
kvæmd sem bendir til hins gagnstæða. Sjá einnig Henry Ussing: Kaution, bls. 87. Þess má geta að
í Rómarétti gilti ekki regla Justinianusar keisara um beneficium ordinis ef aðalskuldari var búsettur
utan lögsagnarumdæmis kröfuhafa en þó átti ábyrgðarmaður rétt á hæfilegum fresti málssóknar til
að hafa uppi á aðalskuldara.
45 Hans Viggo Godsk Pedersen: Kaution, bls. 31; Henry Ussing: Kaution, bls. 91: Carsten
Smith: Garantirett III, bls. 222-223 og Kausjonsrett, bls. 77.
46 Carsten Smith: Garantirett I, bls. 198-199.
47 Hans Viggo Godsk Pedersen: Kaution, bls. 31; Henry Ussing: Kaution, bls. 93-94; Carsten
Smith: Garantirett I, bls. 206, Garantirett III, bls. 223 og Kausjonsrett, bls. 77.
48 Carsten Smith: Garantirett III, bls. 223 og Kausjonsrett, bls. 77. Niðurstaðan að þessu leyti er
hins vegar ekki jafn afdráttarlaus hjá Smith í Garantirett I, bls. 204-205 og 236-237.
26