Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Page 16

þessa aðstöðu kæmi til greina að víkja slíkum skilmála til hliðar vegna atvika
sem rakin verða til kröfuhafa og takmarka þannig ábyrgðina í sama mæli og
ábyrgðarmaður færi á mis við að geta haft uppi endurkröfu í kjölfar þess að hafa
þurft að standa skil á skuldbindingu sinni. Auk alls þessa má gera ráð fyrir að
komist verði hjá ósanngjamri niðurstöðu með því að túlka skilmála ábyrgð-
armanni í hag einkum ef þeir eru óljósir eða tvíræðir.
Hafi lánastofnun á hinn bóginn gengist í ábyrgð gagnvart einstaklingi kunna
skilmálar einnig að hafa verið samdir af stofnuninni. Þar kynnu að vera ákvæði
sem í víðtækum mæli miðuðu að því að undanþiggja stofnunina frá ábyrgð
sinni og takmarka fjárhagslega áhættu hennar. Við þessa aðstöðu kæmu sömu
sjónarmið til álita og hér hafa verið rakin en á gagnstæðan veg til hagsbóta fyrir
einstakling gagnvart þeirri lánastofnun sem hefur skuldbundið sig samkvæmt
kröfuábyrgð.
Auk þeirra tilvika sem hér hafa verið rædd getur kröfuábyrgð stofnast inn-
byrðis annars vegar milli einstaklinga eða hins vegar milli lánastofnana. Þá
kemur frekar til álita að ábyrgð standi óhögguð og þeir skilmálar sem ábyrgðar-
maður hefur gengist undir. Jafnframt má vænta þess að síður gæti tilhneigingar
til að túlka skilmála kröfuábyrgðar öðrum aðila í hag. Þetta á einkum við um
ábyrgðir milli lánastofnana enda verður með hliðsjón af þeirri sérþekkingu sem
slíkar stofnanir ættu að búa yfir að gera ráð fyrir að efni og réttaráhrif skuld-
bindinga megi vera ljós þeim sem hlut eiga að máli.5
3. TEGUND KRÖFUÁBYRGÐAR
3.1 Almennt
Kröfuábyrgðum má skipa í flokka eftir mismunandi eðli þeirra. Geta ólíkar
reglur átt við eftir því hvers eðlis ábyrgðin er. Hér verður gerð grein fyrir helstu
tegundum kröfuábyrgða en við þá umfjöllun verður þó að gera þann fyrirvara
að í ábyrgðaryfirlýsingu kann í einstökum atriðum að hafa verið vikið frá
almennum reglum sem gilda um hverja tegund ábyrgðar fyrir sig. Aðallega
verður rætt um þær tegundir kröfuábyrgða sem nefndar eru sjálfskuldarábyrgð
og einföld ábyrgð. Um aðrar og mun sjaldgæfari kröfuábyrgðir verður fjallað í
stuttu máli.
3.2 Sjálfskuldarábyrgð
3.2.1 Greiðsluskylda ábyrgðarmanns
Þótt heitið sjálfskuldarábyrgð bendi til annars er skuldbinding ábyrgðar-
manns samkvæmt slíkri ábyrgð ekki hliðstæð skuldbindingu aðalskuldara
þannig að greiðsluskylda ábyrgðamanns verði virk á sama tíma og unnt er að
krefjast greiðslu úr hendi aðalskuldara. Kröfuábyrgð er loforð til tryggingar á
5 Hans Viggo Pedersen: Kaution, bls. 24-25; Hans Verner Höjrup: Kaution, bls. 30-31.
10