Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Side 19

það leiði af viðkomandi ábyrgðaryfirlýsingu.13 Tíðast kemur þetta fram í yfir-
lýsingu ábyrgðarmanns þar sem tekið er fram að ábyrgðin sé á þennan veg. Það
er þó ekki skilyrði að heitið sjálfskuldarábyrgð sé orðað í skuldbindingunni ef
ótvírætt er að efndatími ábyrgðarmanns er við vanefnd aðalskuldara. Því er
nægjanlegt að fram komi að gengist sé í ábyrgð fyrir greiðslu „á tilteknum
degi“, „innan ákveðins dags“ eða „á réttum tíma“.14
í einstaka tilvikum getur skuldbinding ábyrgðarmanns verið talin sjálfskuld-
arábyrgð þótt það leiði ekki beinlínis af ábyrgðaryfirlýsingu. Þetta getur ráðist
af lögskiptum að baki ábyrgð eða aðstæðum við samningsgerð. í dæmaskyni
um tilvik af því tagi sem fela í sér líkindi fyrir sjálfskuldarábyrgð má nefna að
kröfuhafi gefi eftir fyrri tryggingarréttindi gegn kröfuábyrgð. Verður almennt
að ætla að það hafi kröfuhafi ekki gert nema gegn álíka tryggingarréttindum og
hann naut áður enda er þess síður að vænta að kröfuhafi fallist á að fullnustu-
möguleikar hans verði skertir. Einnig bendir það til sjálfskuldarábyrgðar ef
innheimta þarf kröfu á hendur aðalskuldara í öðru landi, einkum ef ábyrgð hefur
verið veitt sökum þess að skuldari fer af landi brott. Innheimta erlendis getur
verið torveld og kostnaðarsöm og þess er því frekar að vænta að sjálfskuld-
arábyrgð hafi verið áskilin. Jafnframt þykir það benda til sjálfskuldarábyrgðar
ef kröfuhafi fellst á greiðslufrest gegn því að gengið sé í ábyrgð fyrir greiðslu
kröfu. Þetta á enn fremur við ef gengist er í ábyrgð fyrir ógjaldfæran skuldara
til að forða honum frá fullnustugerðum. Þá leiðir það af eðli máls að um
sjálfskuldarábyrgð er að ræða í þeim undantekningartilvikum þegar ábyrgðar-
maður er skuldbundinn þótt gild krafa hafi ekki stofnast á hendur aðalskuldara.
Við þær aðstæður er kröfuhafa ókleift að leita fullnustu hjá aðalskuldara, svo
sem áskilið er við aðrar tegundir kröfuábyrgða.15
Þótt sjálfskuldarábyrgð verði ekki ráðin af ábyrgðaryfirlýsingunni sjálfri
getur slík ábyrgð verið reist á venju í ákveðnum viðskiptum.16 Um það má vísa
til eftirfarandi dóms:
13 í Lyrd 1902 441 hafði maður gengist í ábyrgð fyrir skilvísa borgun á því sem tengdasonur hans
kynni að fá til láns eða umboðssölu frá tiltekinni verslun. Samkvæmt þessu orðalagi ábyrgðar-
skjalsins var ekki fallist á að um sjálfskuldarábyrgð væri að ræða og var ábyrgðin talin einföld.
14 Henry Ussing: Kaution. bls. 80-81: Hans Viggo Godsk Pedersen: Kaution, bls. 29; Carsten
Smith: Garantirett I, bls. 94 o.áfr., Garantirett III, bls. 239-241 og Kausjonsrett, bls. 81-82.
í Lyrd 1896 218 vefengdi P að sjálfskuldarábyrgð hefði stofnast. Með þeim framburði tveggja
vitna að P hefði sagt við kröfuhafa að eiga við sig um borgunina þótti sannað að hann hefði tekið
að sér að greiða skuldina sem sína eigin skuld. Sjá einnig Lyrd 1906 350 en þar höfðu stjórnarmenn
í kaupfélagi skuldbundið sig „einn fyrir alla og allir fyrir einn“, ásamt félagsdeildinni,... „að halda
og fullnægja skuldkrefjanda að skaðlausu á réttum tíma“. Var því ekki fallist á að stofnast hefði
einföld ábyrgð heldur hefðu stjómarmennimir tekist beint sjálfir á hendur að svara til skuldarinnar
ásamt félagsdeildinni.
15 Carsten Smith: Garantirett I, bls. 108 o.áfr., Garantirett III, bls. 241-243 og Kausjonsrett, bls.
82-83.
16 Henry Ussing: Enkelte kontrakter, bls. 183.
13