Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Blaðsíða 30

fyrmefnda verður greiðsluskylda ábyrgðannanns virk sem endranær við að
kröfuhafi sýni fram á að efndir samkvæmt samningnum verði ekki fengnar úr
hendi aðalskuldara vegna ógjaldfæmi hans. Hér gilda því almennar reglur. Þó
verður að gera fyrirvara við þessa niðurstöðu ef nauðasamningur mælir fyrir um
verulegan greiðslufrest en þá kemur til álita að greiðsluskylda ábyrgðarmanns
verði virk án tillits til þeirrar greiðslu sem vænta má samkvæmt efni samn-
ingsins. Varðandi þann hluta skuldar sem fellur niður við nauðasamning er hins
vegar vafalaust að greiðsluskylda ábyrgðarmanns verður virk samtímis og
samningurinn fæst staðfestur. Þá verður ekki leitað fullnustu hjá aðalskuldara
að því marki en nauðasamningur fær á hinn bóginn ekki haggað rétti kröfuhafa
til að krefja ábyrgðarmann um fulla greiðslu, sbr. 4. mgr. 60. gr. laga nr.
21/1991.41
3.3.3.5 Heimild aðalskuldara til greiðslustöðvunar
Úrskurður um heimild aðalskuldara til greiðslustöðvunar samkvæmt 2. þætti
laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. getur einn sér ekki gert greiðsluskyldu
ábyrgðarmanns virka, ekki frekar en úrskurður um gjaldþrotaskipti á búi aðal-
skuldara eða heimild fyrir hann til að leita nauðasamnings.42 Við þá aðstöðu
yrði kröfuhafi að afla frekari gagna um ógjaldfæmi aðalskuldara og skiptir engu
þótt úrræði hans í þeim efnum séu takmarkaðri en ella af þeirri ástæðu að bann
er lagt við fullnustugerðum hjá skuldara þann tíma sem greiðslustöðvun stend-
ur, sbr. 2. mgr. 22. gr. laganna.
Þess má geta að greiðslustöðvun nýtist fyrst og fremst þeim sem ekki hafa
handbæra fjármuni til greiðslu skulda eftir því sem þær falla í gjalddaga. Þá er
gjarnan höfð uppi sú ráðagerð að bæta lausafjárstöðu á greiðslustöðvunartíma
með því að selja eignir. Við þessa aðstöðu gætu jafnvel verið hverfandi líkur á
að greiðsluskylda ábyrgðamianns verði virk sökum þess að eignir eru nægar
fyrir skuldum en aðalskuldara skortir allt að einu reiðufé til greiðslu þeirra.
3.3.3.6 Önnur gögn um ógjaldfærni aðalskuldara
Ýmis önnur gögn en hér hefur verið rætt um geta komið til álita við sönnun
á ógjaldfæmi aðalskuldara. Hér má til dæmis nefna yfirlýsingar aðalskuldara
41 Carsten Smith: Garantirett 1, bls. 253-254.
Á þetta reyndi í H 1994 262 en þar voru málsatvik þau að gefin var út bankaábyrgð vegna kaupa
aðalskuldara á nýrri vél til framleiðslu sinnar. Bankinn fékk hins vegar sem tryggingu einfalda
ábyrgð sveitarfélags. Bankinn varð að innleysa ábyrgð sína en þá hafði aðalskuldari fengið heimild
til greiðslustöðvunar. f kjölfar hennar leitaði aðalskuldari síðan nauðasamnings við lánardrottna og
fékk hann staðfestan. Bankinn krafði sveitarfélagið um þann hluta skuldarinnar sem féll niður
gagnvart aðalskuldara með nauðasamningnum. I dómi Hæstaréttar sagði meðal annars að ábyrgðin
hefði orðið greiðslukræf við nauðasamning þann sem staðfestur var fyrir aðalskuldara og voru
kröfur bankans teknar til greina.
42 í H 1994 262 sagði meðal annars í héraðsdómi að heimild til greiðslustöðvunar yrði ekki talin
fullnægjandi til að á einfalda ábyrgð reyndi. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóm og vísaði meðal
annars til forsendna hans en þess ber þó að geta að ekki reyndi beiniínis á þetta álitaefni í dóminum.
24