Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Page 40

ábyrgð (ábyrgð að fullu fyrir hluta af kröfunni - d. delkaution). Einnig getur
ábyrgð verið bundin við ákveðið hlutfall af kröfu á hendur aðalskuldara, til
dæmis þriðjung eða helming kröfunnar. Skipt getur máli hvemig ábyrgðar-
maður hefur takmarkað fjárhagslega skuldbindingu sína. Þannig hefur greiðsla
að hluta frá aðalskuldara mismunandi áhrif gagnvart ábyrgðarmanni eftir því
hvernig ábyrgðin er takmörkuð. Einnig gilda mismunandi reglur um rétt
ábyrgðarmanns til að fá úthlutun upp í endurkröfu sína við gjaldþrotaskipti á
búi aðalskuldara.
Með hámarksábyrgð hefur ábyrgðarmaður skuldbundið sig til tryggingar
fyrir kröfu í heild sinni þó þannig að hann verður ekki krafinn um frekari
greiðslu en nemur hámarksfjárhæð ábyrgðarinnar.61 Ef krafa reynist hærri en
hámarksfjárhæð ábyrgðarinnar hefur greiðsla frá aðalskuldara inn á kröfuna
engin áhrif á skuldbindingu ábyrgðarmanns nema hún sé næg til að eftirstöðvar
skuldarinnar verði lægri en nemur hámarksfjárhæð ábyrgðarinnar. Við gjald-
þrotaskipti á búi aðalskuldara er réttur ábyrgðarmanns samkvæmt hámarks-
ábyrgð til úthlutunar úr búinu takmakaður. Hafi ábyrgðarmaður staðið kröfu-
hafa skil að einhverju eða öllu leyti á skuldbindingu sinni njóta eftirstöðvar
aðalkröfunnar forgangs við skiptin, sbr. 1. mgr. 103. gr. laga nr. 21/1991 um
gjaldþrotaskipti o. fl. Verður aðeins greitt úr búinu upp í endurkröfu ábyrgðar-
manns það sem eftir stendur af úthlutun þegar aðalkrafan hefur verið greidd að
fullu, sbr. 104. og 105. gr. sömu laga.62
Með hlutaábyrgð er átt við að ábyrgðarmaður hafi skuldbundið sig til að
tryggja tiltekinn hluta kröfu á hendur aðalskuldara. Þannig má greina kröfuna í
tvo hluta, annars vegar þann sem ábyrgðin tekur til og hins vegar þann sem
ábyrgðin stendur ekki til tryggingar fyrir. Því kemur greiðsla að hluta frá aðal-
skuldara ábyrgðarmanni til góða ef henni er ráðstafað inn á þann hluta kröfu
sem ábyrgðin er bundin við. Almennt verður talið að kröfuhafa sé heimilt að
færa greiðslu frá aðalskuldara fyrst til lækkunar á þeim hluta kröfunnar sem
ábyrgðin tekur ekki til og að þá ráðstöfun verði ábyrgðarmaður að þola. Þetta
getur þó ekki átt við í öllum tilvikum og er unnt að haga skuldbindingu þannig
að ábyrgðarmanni sé rétt að krefjast þess að innborgun verði fyrst ráðstafað til
61 í H 1927 637 er að finna dæmi um þessa takmörkun kröfuábyrgðar en málavextir voru þeir að
íslandsbanki hafði gengist í ábyrgð fyrir kaupum H á vél með svohljóðandi yfirlýsin^u: „For H...
garanterer vi Betaling 14500 - fjorten tusende femhundrede danske Kroner - ...“. A grundvelli
þessarar skuldbindingar höfðaði seljandi mál gegn bankanum og krafðist fjárhæðar sem nam
söluverði vélarinnar og kostnaði, samtals 15.453,63 danskar krónur. Talið var að ábyrgð bankans
væri einskorðuð við 14.500 danskar krónur og því var hann ekki dæmdur til að greiða seljanda
hærri fjárhæð.
62 Þetta má skýra með eftirfarandi dæmi: Gengist er í ábyrgð fyrir kröfu að fjárhæð 100.000 krónur
en ábyrgðin er bundin við 60.000 króna hámark. Ábyrgðarmaður hefur staðið kröfuhafa full skil og
við úthlutun úr þrotabúi aðalskuldara fæst 50% upp í kröfuna. Til greiðslu koma því 50.000 krónur
sem skiptast þannig að kröfuhafi fær 40.000 krónur og hefur því fengið greiðslu að fullu.
Ábyrgðarmaður fær hins vegar upp í endurkröfu sína þær 10.000 krónur sem eftir standa af
úthlutun úr búinu.
34