Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Side 54

dóms- og kirkjumálaráðuneytið ákvörðun Fangelsismálastofnunar þar að lút-
andi. Þannig háttaði til að við athugun stofnunarinnar kom ekkert fram sem
benti til þess að umsækjandi um reynslulausn ætti ólokið máli í refsivörslu-
kerfinu. Segir í úrskurðinum að ekki hafi verið, að því er virðist af rannsókn-
arhagsmunum, unnt að fá upplýsingar frá lögreglu um að kærandi væri
bendlaður við fíkniefnamál. Eftir að ákvörðun hafði verið tekin um reynslu-
lausn dómþolans var hann hins vegar hnepptur í gæsluvarðhald vegna gruns um
aðild að stórfelldu fíkniefnamáli. Talið var ótvírætt að hefðu upplýsingar legið
fyrir um að ólokið væri slíku máli á hendur dómþola hefði reynslulausnin ekki
verið veitt.
Samkvæmt 4. gr. reglugerðar um fullnustu refsidóma nr. 29/1993 skulu
ákvarðanir Fangelsismálastofnunar vera skriflegar og rökstuddar. Ákvörðun er
tilkynnt aðila bréflega ásamt rökstuðningi ef um synjun er að ræða. Allar
ákvarðanir eru hins vegar bókaðar ásamt rökstuðningi og haldið til haga.
Svokölluð almenn skilyrði reynslulausnar eru að aðili gerist ekki sekur um
nýtt brot á reynslutímanum og sæti eftirliti Fangelsismálastofnunar samkvæmt
2. mgr. 41. gr. almennra hegningarlaga. Nokkuð tíðkast að setja dómþolum
sérskilyrði. Reynslulausn verður hins vegar ekki veitt nema dómþoli samþykki
skilyrðin, sbr. 4. mgr. 40. gr. almennra hegningarlaga i.f., með undirritun sinni.
Ákvörðun um reynslulausn er kæranleg til dóms- og kirkjumálaráðuneytisins
samkvæmt 6. gr. reglugerðarinnar og gerir náðunamefnd tillögu að ákvörðun í
kærumálinu.
4. REGLUGERÐ UM FULLNUSTU REFSIDÓMA
4.1 Almennt
Frá 1993 hefur verið í gildi reglugerð nr. 29/1993 um fullnustu refsidóma þar
sem fjallað er um reynslulausn í 5. gr. Þar er að finna helstu efnisreglur sem nú
er unnið eftir við ákvarðanir um reynslulausn.
Deila má um hvort eðlilegt sé að setja slíka reglugerð sem setur hinu skyldu-
bundna mati óneitanlega vissar skorður. Þetta á til dæmis við um 3. mgr. 5. gr.
þar sem tilgreind eru ákveðin brot þar sem vart er talið koma til greina að veita
reynslulausn að afplánuðum helmingi refsitíma. Þau sjónarmið sem liggja að
baki þeirri reglu verður að ætla að séu fyrst og fremst almenn og sérstök vam-
aðaráhrif en einnig ákveðin fordæming þessara brota. Þetta hefur þær afleið-
ingar að sjónarmið sem mæla með reynslulausn, svo sem persónulegar aðstæð-
ur og góð hegðun í refsivist, hafa mismikið vægi eftir því fyrir hvers konar
afbrot fanginn afplánar refsingu. Því hefur einnig verið haldið fram að 2. mgr.
40. gr. alm. hgl., sem hefur að geyma heimild til að veita reynslulausn að
afplánuðum helmingi refsitíma, hafi verið túlkuð of rúmt. Ástæða væri til að
endurskoða efni reglugerðarinnar með slíkar athugasemdir í huga, þ.e. hvort
reglugerðin gefur tóninn fyrir of rúma túlkun ákvæðisins. Ekki verður hins
vegar séð á augabragði hvemig breyting á reglugerðinni ætti að hljóða.
48