Tímarit lögfræðinga - 01.05.2001, Blaðsíða 25

arríki hafa uppfyllt skyldur til að tryggja konum efnahagsleg, félagsleg og
menningarleg réttindi, sem og önnur réttindi.
Loks má nefna að margoft hefur komið til umræðu á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna á undanförnum árum að bæta viðauka um kæruleið einstaklinga við
Alþjóðasamning um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Sama
umræða hefur átt sér stað varðandi samninginn um réttindi barnsins. Enn virð-
ist þó nokkuð í land að alþjóðleg samstaða náist um samþykkt kæruleiða við
þessa samninga.
8.3 Rýmkuð skilgreining réttinda og skyldna að einkamálarétti í skilningi
1. mgr. 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu
Mannréttindadómstóll Evrópu hefur undanfarinn áratug smám saman vikið
frá strangri túlkun um að félagsleg réttindi falli í öllum tilvikum utan gildissviðs
sáttmálans. í 1. mgr. 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu er kveðið á um rétt
manns til að fá skorið úr um réttindi sín og skyldur að einkamálarétti hjá dóm-
stólum og að fá þar réttláta málsmeðferð innan hæfilegs tíma. Hefur hugtakið
„réttindi og skyldur að einkamálarétti“ verið túlkað svo, að það geti ekki átt við
um réttindi sem eru að öllu leyti af opinberum meiði. I framkvæmd dómstóls-
ins þýðir þetta að krafa manns um aðgang að dómstólum til að fá úrlausn um
efni slíkra réttinda nýtur ekki verndar 1. mgr. 6. gr. Af þessum ástæðum hafa
Mannréttindanefnd og Mannréttindadómstóll Evrópu í áranna rás vísað frá
fjölda kærumála um brot á 1. mgr. 6. gr. ef kvartað er yfir meðferð mála, þar
sem fjallað er um álagningu skatta.27 Eftir sem áður njóta mál um refsiviðurlög
vegna skattabrota vemdar 6. gr. eins og önnur refsimál.
Framan af ríkti óvissa um það hvort ákvarðanir, sem snerta bætur almanna-
trygginga og áþekkar greiðslur frá hinu opinbera, féllu undir 1. mgr. 6. gr., þar
sem þær uppfylltu ekki í öllum tilvikum skilyrði um að teljast „réttindi að
einkamálarétti14.28 Hefur dómstóllinn greint á milli þess, annars vegar hvort rétt-
ur til bótagreiðslna eða lífeyrisgreiðslna hefur ákveðið einkaréttarlegt ívaf, til
dæmis hvort tilkall til þeirra hefur stofnast vegna ráðningarsamnings, sem ger-
ir ráð fyrir ákveðnu framlagi launþega og vinnuveitenda eða iðgjöldum í sjóð
og hins vegar hvort réttur til slíkra greiðslna er af meiði opinbers réttar, bygg-
ist til dæmis að öllu leyti á löggjöf um félagslega aðstoð. Taldi dómstóllinn að
eingöngu í fyrra tilvikinu væru réttindi þessi einkaréttarlegs eðlis þannig að þau
nytu verndar 1. mgr. 6. gr. I dómum í málunum Feldbrugge gegn Hollandi29 og
Deumeland gegn ÞýskalandP0 rýmkaði dómstóllinn túlkun sína á hugtakinu
27 í þessu sambandi má nefna ákvörðun Mannréttindanefndar Evrópu frá 1. september 1993 í
kærumálinu Ómar Kristjánsson, Guðmundur Þórðarson og Þýsk-Islenska hf. gegn Islandi (mál nr.
19087/91).
28 Eiríkur Tómasson: Réttlát málsmeðferð fyrir dómi, bls. 37.
29 Feldhrugge gegn Hollandi, dómur 29. maí 1986.
30 Deumeland gegn Þýskalandi, dómur 29. maí 1986.
93