Tímarit lögfræðinga - 01.05.2001, Blaðsíða 26

með því að álykta að ákveðin einkaréttarleg einkenni bótagreiðslna úr félags-
lega tryggingakerfinu nægðu til þess að færa þessi réttindi undir vemd 1. mgr.
6. gr. þótt tilkall til þeirra væri að hluta til af meiði opinbers réttar.
Á árinu 1993 gekk dómstóllinn enn lengra með stefnumarkandi ákvarðanir á
þessu sviði þegar hann lét í ljós að ekki skipti máli varðandi vernd 1. mgr. 6. gr.
sáttmálans hvort réttur til bótagreiðslna úr sjúkratryggingakerfinu væri með
einkaréttarlegu ívafi eða hvort hann væri að öllu leyti sprottinn af löggjöf á
sviði opinbers réttar um félagslega aðstoð. I rnáli Salesi gegn ltalíu staðfesti
dómstóllinn að kæra vegna óhæfilega langrar málsmeðferðar í dómsmáli, sem
snerist um rétt kæranda til örorkubóta, félli undir gildissvið 1. mgr. 6. gr. Dóm-
stóllinn taldi, þótt málið varðaði rétt til félagslegrar aðstoðar, að um ræddi ein-
staklingsbundin, efnahagsleg réttindi kæranda sem veitt væru með lögum og
vemduð af ítölsku stjómarskránni. Talið var að meðferð máls kæranda fyrir
ítölskum dómstólum sem staðið hafði í meira en sex ár bryti gegn 1. mgr. 6. gr.
sáttmálans.31
I máli Schuler-Zgraggen gegn Sviss var kvartað yfir málsmeðferð hjá
stjórnsýslunefndum og dómstólum í Sviss í máli um ákvörðun sjúkrabóta. Kær-
andi var kona sem missti starf sitt vegna langvarandi veikinda. Hún öðlaðist rétt
til sjúkrabóta vegna missis starfs en bætur til hennar voru síðan felldar niður í
kjölfar þess að hún eignaðist barn. Taldi dómstóllinn að þótt kærandinn kvart-
aði yfir meðferð máls, sem snerist um einstaklingsbundin, efnahagsleg réttindi
sem henni væru veitt með lögum, girti það ekki fyrir að þau féllu undir gildis-
svið 1. mgr. 6. gr. Eitt kæruatriðanna í málinu var að ákvörðun svissnesks dóm-
stóls um að fella niður bætur til kæranda væri reist á ólögmætum sjónarmiðum
um mismunun á grundvelli kynferðis og það bryti gegn 1. mgr. 6. gr., sbr. 14.
gr. sáttmálans. Hafði svissneski dómstóllinn lagt til grundvallar það mat
áfrýjunarnefndar unr tryggingannál í máli kæranda að konur hættu almennt að
starfa úti þegar þær eignuðust böm og það réði úrslitum um að bæturnar voru
felldar niður. Taldi mannréttindadómstóllinn að beiting slrkrar líkindareglu við
úrlausn málsins, án þess að kanna frekar röksemdir kæranda í málinu um hið
gagnstæða, fæli í sér ólögmæta mismunun sem byggði einvörðungu á kynferði,
enda lægju engin hlutlæg og eðlileg sjónarmið henni til grundvallar. Af þeirri
ástæðu var talið að brotið hefði verið gegn 14. gr. og 1. mgr. 6. gr. sáttmálans.32
Af ofangreindum málum má sjá að í dómaframkvæmd Mannréttindadóm-
stóls Evrópu hafa verið afmörkuð réttindi sem eru „einstaklingsbundin, efna-
hagsleg og veitt með lögum“. Smám saman hefur dómstóllinn rýmkað rétt
manna til réttlátrar málsmeðferðar samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sáttmálans þannig
31 Salesi gegn Italíu, dómur 26. febrúar 1993. í máli Mennitto gegn Italíu, dómur 5. október 2000,
var uppi sambærilegt álitaefni, þ.e. hvort réttur föður fatlaðs manns til umönnunarbóta samkvæmt
löggjöf um félagslega aðstoð teldist réttindi að einkamálarétti í skilningi 1. mgr. 6. gr.
Mannréttindadómstóllinn taldi svo vera, m.a. með vísan til rökstuðnings í Salesi málinu. Ohæfilega
löng meðferð málsins fyrir ítölskum dómstólum var talin brjóta gegn 1. mgr. 6. gr.
32 Schuler-Zgraggen gegn Sviss, dómur 24. júní 1993.
94