Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 27

Óvissa hefur verið um skilyrði heimilda til riftunar vegna fyrirsjáanlegra
vanefnda þótt ekki hafi leikið vafi á að slík heintild hafi verið fyrir hendi, sbr.
t.d. H 18. október 2001 í málinu nr. 106/2001:
í því máli hafði V gert kauptilboð í fasteign í eigu tveggja einstaklinga, JJ. Kauptil-
boðið var samþykkt 26. október 1999. Þrátt fyrir það átti enn eftir að kveða á um
ýmsa skilmála kaupanna. Til þess kom þó ekki því að 1. febrúar 2000 lýstu JJ yfir
riftun kaupsamningsins vegna vanefnda V. Hann mótmælti riftuninni með bréfi dags.
2. febrúar 2000. Hann höfðaði mál og krafðist þess að viðurkennt yrði að gildur
kaupsamningur hefði stofnast. Talið var að JJ hefðu mátt líta svo á, er þau lýstu yfir
riftun á kaupsamningnum, að V myndi ekki takast að efna skyldur sínar samkvæmt
honum og því hefði riftun þeirra verið lögmæt.
í 57. gr. fkpl. er beint ákvæði um heimild til að rifta vegna fyrirsjáanlegra
vanefnda. Eru ekki gerðar aðrar kröfur en þær að sé fyrirséð að slíkar vanefndir
verði á samningi að þær muni heimila riftun, þá sé riftun heimil þótt gjalddagi
á greiðslum sé ekki kominn. Sá sem nýtir sér þennan rétt hefur sönnunarbyrði
fyrir því að skilyrði riftunar séu fyrir hendi. Er einsýnt að erfitt getur verið að
færa fram slíka sönnun. Þess vegna getur verið a.m.k. skynsamlegt fyrir þann,
sem óttast að viðsemjandi hans muni vanefna, að skora á hann að setja trygg-
ingu fyrir efndum, sbr. 2. málsl. 57. gr. fkpl. Setji viðsemjandinn slíka tryggingu
getur samningsaðili ekki rift þótt hann telji að vanefndir séu fyrirséðar, enda eru
hagsmunir hans þá þegar tryggðir.
13. LOKAORÐ
í þessari grein hefur verið fjallað um riftun og framkvæmd hennar sam-
kvæmt reglum fkpl. Þótt haldið sé fast við þá meginreglu að vanefnd þurfi að
vera veruleg til þess að heimila riftun eru nýmæli í lögunum sem leyst geta
samningsaðilja undan því að þurfa að meta hvort vanefnd sé veruleg eða ekki.
Hann á þess kost að setja þeim sem vanefnir hæfilegan viðbótarfrest til að efna
og geri hann það ekki er riftun heimil, óháð því hvort vanefnd telst þá orðin
veruleg eða ekki.
Um framkvæmd riftunar gilda að mestu leyti sömu reglur og fyrr en þó eru
nýmæli sem ætlað er að taka af skarið um að riftun sé heimil að uppfylltum
tilteknum skilyrðum, þótt fasteign hafí rýmað, skemmzt eða farizt á meðan hún
var á áhættu kaupanda.
Einnig eru í lögunum reglur um riftun vegna fyrirsjáanlegra vanefnda, en
þær reglur eru varla efnisleg nýmæli, og munu því væntanlega fyrst og fremst
leiða til skýrari réttarstöðu en áður var.
135