Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 58

sjáanleika að heimila frávik frá leiðbeiningarreglunum og dragi verulega úr
vægi þeirra.108
í hollenskum hæstaréttardómi, SociétéNouvelle des Papéteries de l'Aa gegn
Machinefabriek BOA (Hoge Raad 25.9.1992), reyndi á skýringu á 5. mgr. 4. gr.
Málavextir voru þeir að árið 1986 gerði franskur kaupandi samning við franskan
umboðsmann hollensks seljanda um kaup á pappírspressu. Samningaviðræður fóru
fram í Frakklandi, bæði var tilboðið sett fram þar í landi og samningurinn ritaður á
frönsku. Kaupandinn pantaði vélina frá umboðsmanni seljandans. Hinn hollenski
seljandi staðfesti pöntunina á frönsku, átti í frekari viðræðum við kaupandann um
tæknileg atriði, sendi vélina til Frakklands og setti hana saman þar í landi. Kaup-
andinn greiddi ekki kaupverð vélarinnar sem ákveðið var í frönskum frönkum. Selj-
andinn höfðaði mál gegn kaupandanum en kaupandinn vefengdi lögsögu hollenskra
dómstóla. Hinn hollenski dómstóll beindi sjónum sínum að 1. tölul. 5. gr. Brussel-
samningsins sem kveður svo á að hafi aðilar gert með sér samning megi ávallt sækja
mann til efnda á þeim samningi fyrir dómstóli á þeim stað þar sem efna skyldi samn-
inginn (forum solutionis).109 Við úrlausn þess hvar efna ætti greiðsluskyldu sam-
kvæmt samningnum varð dómstóllinn að ákvarða á grundvelli eigin lagaskilareglna
hvers lands lög giltu um samninginn.110 Þar sem engin lög höfðu verið valin beitti
dómstóllinn 4. gr. Rómarsamningsins. Samkvæmt leiðbeiningarreglu 2. mgr. 4. gr.
ættu hollensk lög við um samningssambandið enda væri aðalskylda seljanda að
afhenda vélina. Þar sem starfstöð seljanda var í Hollandi giltu hollensk lög um
samninginn samkvæmt leiðbeiningarreglu 2. mgr. 4. gr. Samkvæmt hollenskum rétti
er efndastaður peningaskuldbindinga hjá kröfuhafa.111 Þar af leiðandi hafði hinn
hollenski dómstóll lögsögu í málinu þar sem efna skyldi samninginn þar í landi, sbr.
1. tölul. 5. gr. Brusselsamningsins.
Hinn franski kaupandi hélt því fram að samningurinn í heild hefði ríkari tengsl við
franskan rétt en hollenskan. Hefðu franskir dómstólar einir lögsögu í málinu sam-
108 Sjá t.d. Peter Kaye: The New Private Intemational Law of Contract of the European
Community. London 1993, bls. 186 o.áfr. Hann tekur fram að heimildin sé „get-out-clause“ og
„presumption-rebuttal claim under art. 4(5)“. T.H.D. Struycken: „Some Dutch Judicial Reflec-
tions of the Rome Convention, Art. 4(5)“. Lloyd's Maritime and Commercial Law Quarterly, 1996,
bls. 18 o.áfr. bendir hins vegar á það að á meginlandi Evrópu sé jafnan vitnað til reglunnar sem
undantekningarreglu. Þetta gefi til kynna að varlega beri að fara í beitingu reglunnar.
109 Samningurinn hafði að geyma vamarþingsákvæði í stöðluðum skilmálum seljanda en þar sem
kaupandi hafði ekki staðfest ákvæðið var ekki um gildan vamarþingssamning að ræða í skilningi
17. gr. Brusselsamningsins. Sjá nánar um þetta skilyrði hvað varðar sambærilegt ákvæði Lúganó-
samningsins Eyvindur G. Gunnarsson: „Vamarþingsreglur Lúganósamningsins", bls. 361-362.
110 Sjámál 12/76 Tessili gegn Dunlop [1976] ECR 1473. Þartók dómstóll EB fram að ekki væri hægt
að setja fram sameiginlega skilgreiningu á því hver væri efndastaður samnings enda væri munur á því
hvemig efndastaður samninga er ákveðinn samkvæmt rétti einstakra samningsríkja. Akveða yrði þann
stað þar sem skuldbindinguna skyldi efna á grundvelli þeirra laga sem beita skyldi um hina umdeildu
skuldbindingu samkvæmt lagaskilareglum dómstólsríkisins. Sjá einnig Eyvindur G. Gunnarsson:
„Vamarþingsreglur Lúganósamningsins", bls. 336.
111 Sama regla gildir einnig hér á landi og í Danmörku, sjá Þorgeir Orlygsson: Kaflar úr kröfurétti
I. Reykjavík 1998, bls. 71 og Bernhard Gomard: Obligationsret, 1. Del Kaupmannahöfn 1998,
bls. 116.
166