Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 63

Samkvæmt c-lið 2. mgr. 5. gr. er neytendavemd fyrir hendi ef samningur
varðar sölu á vöru og neytandinn ferðaðist frá því landi þar sem hann býr til ann-
ars lands og gerði pöntun sína þar, að því tilskildu að ferðin hafi verið skipulögð
af seljandanum í þeim tilgangi að hvetja neytandann til kaupanna. Skilyrði þetta
tekur til innkaupaferða þar sem eigendur stórra verslana eða verslanasamstæðna
skipuleggja ferðir, t.d. með langferðabifreiðum frá nágrannabyggðum í öðru
landi í því skyni að auka sölu. Þess verður ekki krafist samkvæmt ákvæðinu að
seljandi hafi sjálfur skipulagt eða séð um flutninga heldur er nægilegt að selj-
andinn hafi skipulagt ferðina í samvinnu við fólksflutningafyrirtæki.128 Af þessu
leiðir að innkaupaferðir yfir landamæri, sem seljandi hefur hvorki með beinum
né óbeinum hætti skipulagt, falla utan 5. gr. laganna.
6.4 Umfang neytendaverndar
Nánara umfang neytendavemdar samkvæmt 5. gr. ræðst af því hvort aðilar
hafi samið um lagaval á gmndvelli 3. gr. Aðilum er heimilt samkvæmt lögum nr.
43/2000 að semja um lagaval í neytendasamningum, en hafa verður í huga að 2.
mgr. 5. gr. breytir að nokkru réttaráhrifum þess konar samnings. Hafi aðilar hins
vegar ekki samið um lagaval samkvæmt 3. gr., og um er að ræða samninga sem
falla undir ákvæði 5. gr., gilda, þrátt fyrir ákvæði 4. gr., ákvæði 5. gr., enda séu
samningamir gerðir við þær aðstæður sem lýst er í 2. mgr. 5. gr.
Efnislega felst í framansögðu að neytendur njóta ávallt vemdar ófrávíkjan-
legra reglna í því landi þar sem þeir búa hvort sem samningur hefur að geyma
ákvæði um lagaval, sbr. 3. gr., eða þau ákvarðast samkvæmt 4. gr.129 Á það skal
bent að þar sem 3. mgr. 5. gr. felur í sér að beita skuli lögum heimalands neyt-
enda er þetta ótvíræð undantekning frá meginreglunni um að beita skuli lögum
þess lands sem samningur hefur sterkust tengsl við.
Af 2. mgr 5. gr. leiðir að samningur aðila um lagaval í neytendakaupum sem
fellur undir a-c lið greinarinnar getur aldrei leitt til þess að neytandi glati réttar-
vemd sem hann hefur samkvæmt heimalandslögum sínum. Með ófrávíkjanleg-
um reglum er ekki einungis átt við ófrávíkjanlegar reglur á sviði neytendaréttar
heldur einnig aðrar ófrávíkjanlegar reglur á sviði einkaréttar í heimaríki neyt-
andans.130 Þar sem tilgangur 2. mgr. 5. gr. er að veita neytendum bestu réttar-
vemd sem hugsast getur er ljóst að þau lög sem valin eru geta gengið framar
128 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 24. Þar segir að þetta séu mjög algengir
viðskiptahættir á tilteknum stöðum.
129 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 704.
130 Sjá Peter Arnt Nielsen: Intemational privat- og procesret, bls. 519. Má sem dæmi taka að hafi
aðilar samið um í neytendasamningi að beita skuli ítölskum lögum um samning sem gerður er við
neytanda sem búsettur er á íslandi leiðir það til þess að beita skal bæði ítölskum lögum og þeim
ákvæðum íslensks réttar sem ófrávíkjanleg eru. Samhliða beiting ítalsks og íslensks réttar á sér
þannig stað að um samninginn í heild fer samkvæmt ítölskum lögum, þar á meðal ófrávíkjanlegum
reglum, en ófrávíkjanlegum reglum íslensks réttar verður einnig beitt, þannig að neytandinn verður
ekki af þeirri réttarvemd sem hann nýtur samkvæmt íslenskum lögum.
171