Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 69

Torben Svenné Schmidt telur ákvæði 7. gr. óheppilegt og að ekki hafi átt að
taka það upp í Rómarsamninginn. Hagsmunir „veikari“ aðilans í neytendasamn-
ingum séu nægilega tryggðir með þeim takmörkunum á samningsfrelsi sem felist
í 2. mgr. 5. gr. og 1. mgr. 6. gr. Þá hafi mátt tryggja hagsmuni annarra „veikra"
aðila, svo sem leigjenda, með sérstöku ákvæði. Loks megi benda á að 16. gr. sé
almenn regla um allsherjarreglu (ordre public) sem unnt sé að beita teljist
samningur, sem hefur náin tengsl við Danmörku, gildur samkvæmt þeim lögum
sem valin hafa verið en hefur að geyma ósanngjöm ákvæði sem telja má að yrði
vikið til hliðar að hluta eða í heild samkvæmt 36. gr. dönsku samningalaganna.151
8.2 Ofrávíkjanlegar reglur þriðja ríkis
í I. mgr. 7. gr. kemur fram að sé beitt lögum tiltekins lands samkvæmt lögum
nr. 43/2000 er einnig heimilt að beita ófrávíkjanlegum reglum í lögum annars
lands sem atvik málsins hafa náin tengsl við, ef og að því marki sem skylt er að
beita þeim samkvæmt lögum þess lands, óháð því hvaða lög eiga annars við um
samninginn. Þegar metið er hvaða ófrávíkjanlegu reglur eiga við skal litið til
eðlis þeirra og tilgangs og afleiðinga þess að beita þeim eða beita þeim ekki.152
Af undirbúningsgögnum með Rómarsamningnum verður ráðið að fyrirmynd
reglunnar er að í finna ummælum í forsendum hollensks hæstaréttardóms frá
1966 í svokölluðu Alnati máli.153
ÍAlnati málinu (Hoge Raad 13.5.1966) voru atvik málsins þau að hollenskt útgerðar-
félag tók að sér að flytja kartöflufarm frá Antverpen til Rio de Janeiro. Farmurinn
varð fyrir tjóni á leiðinni og kröfðu rétthafar að farminum flytjandann um skaða-
bætur. Farmskírteini sem útfyllt hafði verið fyrir flutninginn hafði að geyma tilvísun
til hollenskra laga. Stefnandinn vísaði í máli sínu einnig til belgískra laga sem -
gagnstætt hollenskum lögum - höfðu að geyma ófrávíkjanlega reglu að fyrirmynd
Haag-reglnanna þess efnis að flytjandinn bæri sönnunarbyrðina fyrir því að tjónið
mætti rekja til aðstæðna sem hann bæri ekki ábyrgð á. I niðurstöðu sinni tók dóm-
stóllinn fram að þrátt fyrir að lög þau, sem beita eigi um alþjóðlega samninga, geti
almennt einungis verið þau sem aðilar hafi valið, geti mál verið þannig vaxið að svo
mikilvægt sé að framfylgja tilteknum réttarreglum, jafnvel utan lögsögu ríkisins, að
dómstóli sé skylt að taka tillit til þessara reglna og láta þær ganga framar lögum
annars ríkis sem aðilar hafa valið. Hins vegar var það mat dómstólsins að í þessu til-
151 Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 243-244. Tekið skal fram að 36. gr.
dönsku samningalaganna er efnislega hin sama og 36. gr. íslensku samningalaganna nr. 7/1936.
152 f greinargerð með frumvarpi til laga nr. 43/2000 er inntak 1. mgr. 7. gr. skýrt með svofelldu
dæmi: Mál er rekið fyrir íslenskum dómstóli. Ef lög þessi leiða til þess að beita á norskum lögum
en atvik málsins hafa einnig rík tengsl við Þýskaland og í Þýskalandi gilda ófrávfkjanlegar reglur,
sem skylt er að beita um samninginn, er heimilt að beita hinum þýsku ófrávíkjanlegu reglum, þótt
norsk lög eigi við um samninginn að öðru leyti. Við mat á því hvort svo skuli gert ber að taka tillit
til eðlis og tilgangs hinna ófrávíkjanlegu reglna og afleiðinga þess að beita þeim eða eftir atvikum
beita þeim ekki. Sjá Alþt. 1999-2000, bls. 705.
153 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 26.
177