Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 78

verður við efndir samnings, skilyrði um efndastað og efndatíma, að hve miklu
leyti öðrum aðila en skuldaranum er heimilt að efna samning og almenn skilyrði
efnda. Þá nefna þeir skilyrði efnda á einstökum tegundum samningsskyldna, t.d.
þegar um solidarískt skuldarsamband er að ræða, valkvæðar skyldur og skyldur
sem annað hvort hvíla á einum eða fleiri aðilum og varðandi peningaskyldur
skilyrði þess að skuldari losni undan skyldum sínum o.s.frv.188
10.1.3 Afleiðingar vanefnda
Samkvæmt c-lið 1. mgr. 10. gr. skulu þau lög sem gilda um samning einkum
gilda um afleiðingar vanefnda, þ.m.t. ákvörðun bóta að svo miklu leyti sem þær
eru ákvarðaðar samkvæmt lagareglum, með þeim takmörkunum sem leiðir af
réttarfarslögum um heimildir dómstóla. Orðalag þessarar reglu er nokkuð óljóst
en markmið hennar er að ákvarða nánar að um vanefndaheimildir, þar á meðal
tegund og ákvörðun bóta, fari samkvæmt lögum þess lands sem samningur vísar
til.189 Reglan sætir tveimur takmörkunum. í fyrsta lagi er dómstóli ekki skylt að
beita vanefndaheimildum í lögum þess lands sem samningur vísar til ef slíkar
heimildir er ekki að finna í réttarfarsreglum dómstólsríkisins. Þannig er dómstóli
ekki skylt að mæla fyrir um efndir samkvæmt aðalskyldu samnings, enda þótt
lög þess lands sem samningur vísar til veiti heimild til þess, ef réttarfarsreglur
dómstólsríkisins heimila ekki slíkar efndir.1901 annan stað er einungis heimilt að
dæma skaðabætur eftir lögum þess lands sem samningur vísar til þegar ákvörð-
un bóta telst vera lagaatriði. I rétti sumra ríkja er litið svo á að ákvörðun skaða-
bóta sé einungis álitamál um fjárhæð tjóns, sem leysa beri samkvæmt réttarfars-
reglum dómstólsríkisins.191
10.1.4 Mismunandi lyktir samningsskuldbindinga, tómlæti og fyrning
Samkvæmt d-lið 1. mgr. 10. gr. skulu þau lög sem gilda um samning einkum
gilda um mismunandi lyktir samningsskuldbindinga, tómlæti og fymingu. Sam-
kvæmt íslenskum alþjóðlegum einkamálarétti fer um fymingu samkvæmt lögum
þess lands sem um samning gilda.192 Um það hvort unnt er að efna kröfu í heild
188 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 32.
189 Peter Arnt Nielsen: Intemational privat- og procesret, bls. 529.
190 Sjá t.d. Lennart Pálsson: Romkonventionen, bls. 101. Samkvæmt engilsaxneskum rétti er
meginreglan sú að dómstólar hafi einungis í undantekningartilvikum heimild til að dæma efndir
samkvæmt aðalefni samnings (specific performance). Sjá nánar Cheshire, Fifoot & Furmston:
Law of contract. London 1991, bls. 628 o.áfr. Sjá einnig Þorgeir Örlygsson: „Efndir in natura".
Tímarit lögfræðinga. 4. hefti 2000, bls. 298.
191 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 32. Þeir taka fram að samsvarandi
ákvæði Rómarsamningsins sé málamiðlun þar sem af framsetningu reglunnar leiði að um spuming-
ar um staðreyndir fari ávallt samkvæmt lögum dómstólsríkisins.
192 Til samanburðar má nefna að allt til ársins 1984 taldist fyming samkvæmt enskum alþjóðlegum
einkamálarétti réttarfarslegt atriði, en því var breytt með Foreign Limitations Periods Act frá 1984.
Sjá Cheshire & North: Private Intemational Law, bls. 599.
186