Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 39

þau tilvik sem falla utan gildissviðs laganna í þrjá meginflokka. í fyrsta lagi til-
tekna viðskiptasamninga (commercial contracts) svo sem gerðardómssamninga
og vissa vátryggingarsamninga. I annan stað samninpa sem eru ekki viðskipta-
legs eðlis, svo sem erfðaskrár og skilnaðarsamninga. I þriðja lagi tilvik sem ekki
varða lagaval í samningum, svo sem sönnun og málsmeðferð, eða atriði sem
samkvæmt lögum ýmissa ríkja varða ekki lagaval, eins og viðskiptabréf eða ger-
hæfi.22 Hér á eftir verður gerð grein fyrir þeim tilvikum sem falla utan gildis-
sviðs laga nr. 43/2000, sbr. 2. mgr. 1. gr. laganna.
3.2.1 Persónuleg réttarstaða manna og gerhæfi
I a-lið segir að lögin eigi ekki við um álitaefni sem varða persónulega réttar-
stöðu manna eða gerhæfi. Af þessu leiðir að álitaefni sem varða gerhæfí ber að
leysa á grundvelli þeirra lagaskilareglna á sviði persónuréttar sem gilda í dóm-
stólsríkinu. Þann fyrirvara verður þó að gera að í 11. gr. er svo fyrir mælt að ein-
staklingur, sem er aðili samningssambands þar sem báðir aðilar em í sama landinu,
geti því aðeins borið fyrir sig gerhæfisskort sinn samkvæmt lögum annars lands að
hinum aðilanum hafi verið kunnugt um gerhæfisskortinn eða mátt vera kunnugt
um hann 23 Af þessu leiðir að leysa ber úr þessum álitaefnum samkvæmt ákvæð-
um íslenskra laga. A það skal bent að ekki er nauðsynlegt að taka það sérstaklega
fram í lögunum að utan þeirra falli álitaefni um persónulega réttarstöðu manna,
enda geta aðilar samnings hvort eð er ekki samið um hana sín í milli.
3.2.2 Erfðir, fjármálatengsl hjóna eða sifjaréttarleg réttindi og skyldur
Samkvæmt b-lið falla utan gildissviðs laganna samningsskuldbindingar sem
varða erfðir, þ.m.t. erfðaskrár, fjármálatengsl hjóna, eða réttindi og skyldur af
sifjaréttarlegum toga, svo sem um samband foreldra og bama, mægðir, skyld-
leika og hjúskap, þ.m.t. samningar um framfærslu barna. Er tilgangurinn sá að
fella undan gildissviði laganna alla samninga sem varða sifja- og erfðarétt.24
Líta verður svo á að utan laganna falli álitamál sem varða forsjá yfir bömum,
en þá ályktun má einnig draga af a-lið 2. mgr. 1. gr. Hinu sama gegnir um samn-
inga um framfærsluskyldu að svo miklu leyti sem hún er ákveðin í lögum. Aðrir
samningar um framfærslu sem gerðir em án lagaskyldu falla hins vegar innan
gildissviðs laganna. Þá taka lögin almennt til gjafa milli fjölskyldumeðlima að
svo miklu leyti sem reglur sifja- og erfðaréttar taka ekki til þeirra.25
22 Sjá Cheshire & North: Private Intemational Law, bls. 546.
23 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 698. Til samanburðar má benda á að sömu undantekningu er
að finna í 2. mgr. 1. gr. Lúganósamningsins um viðurkenningu og fullnustu dóma. Sjá nánar P.
Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 10; Peter Kaye: Civil Jurisdiction and Enforcement of Foreign
Judgements. Comwall 1987, bls. 84 og Stephen O'Malley og Alexander Layton: European Civil
Practice. London 1989, bls. 354.
24 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 698-699.
25 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 11.
147