Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Page 20

16
hafi gert það sjálfur, og ekki heldur, að hann hafi krufið lík
ineð lungnasullum, en líklegt er hvorttveggja eftir því sem
honum farast orð.
Honum er ljóst, að sullir geti verið víðar en í lifur og
lungum:
wÞað er öldungis víst, að fjöldi þeirra, sem á ungdóms-
árum liafa qvalist af qveisu, verða eplir á meinlæta sjúkir;
það er: sumir fá bólgu og þrota í lifrina, aðrir í miltið, þriðju
i ristilkerfið, nockrir í magakyrlilinn og verða síðan vatns-
sjúkir, eða holgrafa allir innan« (bls. 50).
Það, sem Jón Pjelursson skrifar um lifrarveiki, er miklu
ógreinilegra en um lungnasulli, enda er Ijóst, að hann blandar
saman lifrarsullum, lifrarkrabba og gulu af öðrum orsökum.
Hvergi nefnir liann beinlínis sullliús í lifrinni, og má það lík-
lega álíla vott þess, að hann hati ekki krufið eða sjeð krufið
lík með lifrarsullum.
Sveinn Pálsson hefur á þrein stöðum skrifað um sjúk-
dóma á íslandi og drepur í öllum á sullaveiki. Fyrstu ril-
gerðina: Registr yfir íslenzk sjúkdómanöfn (ísl. lærdómslislafjel.
rit 9.—10. bindini 1789—90) skrifaði liann meðan hann dvaldi
við nám í Kaupmannaliöfn. Hann hafði að vísu áður slundað
læknisnám í 4 ár hjá Jóni Sveinssyni, en verulega sjálfslæða
reynslu getur liann ekki liafa haft þá. Önnur ritgerð hans er
sú, sem nefnd var að framan (bls. 14). Hún er einnig skrifuð
áður en hann fór að stunda hjer lækningar að ráði, meðan
hann var lijer á ferðalagi við nátlúrufræðisrannsóknir. Þriðja
eru athugasemdir, sem prentaðar eru neðanmáls við lækninga-
bók Jóns Pjeturssonar, og þá hafði liann auðvitað fengið sjálf-
stæða reynslu. Þetla efni snertir elcki annað í sjúkdómaregistri
hans en skýring á orðunum meinlæti og sullur og hljóðar
þannig:
y>Meinlœti, innanmein, innansnllir er eitt höfuðnafn yfir
allskyns innvortis samdrætli, ígerðir og sulli, bæði fyrir ofan
og neðan þindina, hvaraf auðráðit er at orðið innibindr vomica
pulmonis, empyema, hijdropes locales saccatos, hijdatides et scirrhos
cavit. pect. et abd. etc. Séu meinlæti fyrir brjóstinu kallaz brjóst-
veiki yfirhöfuð, en séu þau fyrir lífinu, heitir fijllu< (Lærd. lisla-
fjel. rit 10. bd. bls. 16).
y>Snllr er í fyrstu merkingu lukt eða opit kýli fabscessusj.
. . . í öðru lagi merkir sullr æxli þau er læknar kalla tumores
cystici s. tnnicati, af hýði því þau eru inní; sérílagi kalla menn
sulli posa þá er myndaz einna helzt í lungum, lifur og milti,