Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Side 52

48
1. Lyflækningav.
Fram yfir 1850 voru lyflækningar iang-algengasta lækn-
ingaraðferðin. Þar eð sullir stundum springa og ganga upp úr
sjúklingunum eða niður án allra aðgerða, og vöxtur sulla hins
vegar oft og einatt gengur í sveiflum, er það eðlilegt að það
færi eftir lundarfari lækna og dómgreind, livort þeir eignuðu
lyfjum þess konar alburði. Sumum íslenskum læknum var það
Ijóst, t. d. Jóni Thorstensen og Jósef Skaftasyni, að jafnaðar-
lega væri ekki um fullan bata að ræða fyrir lyflækningar,
lieldur í mesta lagi um ljetti þjáninga, og Jón Finsen og Jónas
Jónassen voru sannfærðir um, að engin inntökulyf þektust,
sem hefðu veruleg áhrif á sullina, og munu nú á dögum allir
læknar sannfærðir um það. En enginn skyldi lá íslenskum
læknum, þótt þeir viðhefðu lyflækningar á þeim tímum, er
handlæknisaðgerðir reyndust svo hæltulegar, að bæði þeim
sjálfum og sjúklingunum ógaði við þeim, og með lyfjum ytra
og innra tókst þeim einatt að lina þjáningarnar. Framan af
voru Iyfin valin í þeirri ætlun, að sullaveikin væri lifrarbólga
eða lifrarstífla, og þá helst notað radix taraxaci, radix rhei eða
calomel í inntökum, en liið ytra rosmarínolía, kvikasilfursmyrsl,
joðáburður og margvíslegir dragplástrar, og mun alþj7ða enn í
dag nokkuð nota þess konar án læknisráða. Jón Hjaltalín var
sá íslenskur læknir, sem hafði einna barnslegast traust á lj'fja-
inntökum sem verulegum læknisdómi. Þannig skrifar hann1):
»Naar Hydatiderne er smaa og haarde har jeg ogsaa ofte seet
megen Nytte af Kieselvandene fra de saakaldte islandske Gei-
sere, navnlig naar man tilsætter temmelig meget Glaubersalt . . .
livorledes det saa end gaar til, saa er saameget afgjort at det
ofte har en gavnlig Indflydelse.«
Síðar liugkvæmist honum, að úr því Kamala drepi band-
orma í þörmum, sje einnig líklegt, að það drepi sulli, og
skrifar2) fyrirspurn til heilbrigðisráðsins, hvort það liafi nokkuð
við það að athuga, að hann reyni það. Hverju sem ráðið kann
að liafa svarað, tók liann nú að nota þetta lyf, og með því
hann skrifaði um það í útlend tímarit, er þessa hvervetna
getið þar sem taldar eru upp lyflækningar við sullaveiki. Hann
þóttist með þessu móti geta læknað sullaveiki, en það gægist
1) í ársskýrslu f. 1857. Landsskjalasafn.
2) í ársskýrslu f. 1863. Landsskjalasafn.