Búnaðarrit - 01.12.1919, Qupperneq 47

BtiNAÐARRIT
267
Eins og áður er gstiÖ, var fyrsta smjörbúiö (Selsbúiö)
stofnað árið 1900. Seinasta búið, sem stofnað hefir verið,
var smjörbú Svarfdæla, 1912. — Stofnuð hafa verið
alls 40 smjörbú. Af þeim eru þegar „fallin í valinn*
23. Þau bú sem enn eru við líði, og ekki hafa verið
lögð niður, eru þá seytján alls. — En sum þessara búa
eru nú þann veg stödd, að litlar líkur eru til, að þau
rjetti sig við, jafnvel þó verð á smjöri verði gott fram-
vegis. Það sem veldur þessu er það, að bændur í þeim
sveitum eru að hætta fráfærum. En það er orðið að
bjargföstum átrúnaði hjer á landi, að ekki sje unt að
reka smjörbú, nema þar sem fært er frá.
Af þessum 17 búum, sem enn eru „uppi hangandi',
«ru 8 í Árnessýslu, 6 í Rangárvallasýslu, l í Y.-Skafta-
fellssýslu, 1 í Borgarfirði (Hvítárvallabúið, þar sem
mjólkurskólinn er), og 1 í Skagafirði.
Hjer með fylgir á næstu bls. skýrsla um eignir smjör-
búanna og skuldir.
Til skýringar skýrslu þessari skal það tekið fram, að
verð það sem hjer ræðir um í skýrslunni á smjörskál-
unum og áhöldum búanna, er gamalt virðingarverð,
miðað við það verðlag, er átti sjer stað á öndverðum
ófriðartímanum. Gera má ráð fyrir, að væru skalarnir
metnir til verðs, eftir því verði sem nú er á timbri og
járni, þá niundu eignir sumra búanna meiri en skýrslan
greinir. Þess er að vísu að gæta, að mörg búin, skálar
þeirra og áhöld, hafa gengið úr sjer síðustu árin, því
litlu hefir verið kostað til víðhalds þeim, og engum
áhöldum bætt við. En rýrnunin nemur þó naumast meiru
en verðhækkuninni á efni því, sem er í smjörskálunum,
og ýmsu skrani, er þeim tilheyrir.
Um varasj'oði einstakra búa, t. d. Rangárbúsins, Torfa-
staðabúsins o. s. frv., er þess að geta, að vel má vera,
að þeir hafi gengið saman síðastu árin, eða að gripið
hafi verið til þeirra, til þess að standast árleg útgjöld.
Tölur þær, er skýrslan greinir í því efni, eru sem sje,